Καλή Ψυχική υγεία
από την ψυχολόγο-χοροκινητική ψυχοθεραπεύτρια του “Θάλπος” Ευτυχία Νικολοπούλου
Μπορεί να περάσουν μέρες, μήνες ακόμα και χρόνια προτού δώσουμε σημασία σ’ εκείνο το πονάκι στη μέση, στους χρόνιους πονοκεφάλους, στις συχνές καούρες και τις ξαφνικές αρρυθμίες ή σ’ εκείνον τον επίμονο ξερόβηχα. Μέχρις ότου κάποια στιγμή αναγκαστούμε να βρεθούμε στην ανάγκη ενός γιατρού καθώς το πρόβλημα πλέον επηρεάζει την καθημερινότητά μας σε βαθμό δυσλειτουργικό.
Το σώμα μάς μιλάει με το δικό του τρόπο μέσα από τα διάφορα συμπτώματα που εκδηλώνει π.χ. πόνοι, πιασίματα, μουδιάσματα, εφίδρωση. Τα σωματικά συμπτώματα είναι το μέσο να μας καταστήσει σαφές ότι κάτι στον τρόπο που σχετιζόμαστε με τον εαυτό μας, τους γύρω μας και τη ζωή γενικότερα δεν εξυπηρετεί τις βαθύτερες ανάγκες μας αλλά αντίθετα έρχεται σε κόντρα με αυτές.
Στη σύγχρονη δυτική κοινωνία, όπου οι ρυθμοί είναι συχνά εξαντλητικοί τείνουμε να παραμελούμε τις ανάγκες του σώματός μας όπως η ανάγκη για θρεπτική τροφή, ποιοτικό ύπνο, η ανάγκη για κίνηση και άσκηση καθώς και η ανάγκη για ξεκούραση και χαλάρωση. Πολλές φορές από την ώρα που ξυπνάμε μέχρι την ώρα που πάμε ξανά για ύπνο λειτουργούμε στον αυτόματο πιλότο όντας αποκομμένοι από το σώμα μας. Συχνά τα πράγματα που κάνουμε γι’ αυτό είναι διεκπεραιωτικά και εξυπηρετούν τις ανάγκες που μας έχουν επιβληθεί κοινωνικά με σκοπό να ταιριάζουμε σε μία συγκεκριμένη εικόνα π.χ. γυμνάζομαι για να αποκτήσω ένα καλλίγραμμο κορμί, κάνω δίαιτα για να έχω ένα αδύνατο σώμα, φοράω το ρούχο που ενώ με στενεύει ή με σφίγγει δείχνει ωραίο πάνω μου και ας μην νιώθω άνετα στο σώμα μου. Με αυτό τον τρόπο δε σχετιζόμαστε στην ουσία με το σώμα με έναν τρόπο φροντιστικό και ευχαριστιακό.
Γιατί είναι όμως σημαντικό να δίνουμε σημασία στα σήματα που λαμβάνουμε από το σώμα μας;
Η φυσική εκδήλωση του ποιοι είμαστε και πώς αλληλοεπιδρούμε με το περιβάλλον γίνεται μέσα από το σώμα μας. Ο τρόπος που εκδηλώνουμε τα συναισθήματα, τις σκέψεις και πεποιθήσεις μας γίνεται μέσω αυτού π.χ. κλάμα, γέλιο, χειρονομίες, αναπνοή. Υπάρχει έτσι άμεση σύνδεση ανάμεσα στο σώμα και την κίνησή του με το γνωστικό και συναισθηματικό μας κομμάτι (Tortora, 2017). Φέρνοντας μικρές ή μεγάλες αλλαγές στον τρόπο που κινούμαστε και σχετιζόμαστε με το σώμα μας, αυτό έχει άμεση επίδραση στο γνωστικό και συναισθηματικό μας κόσμο και αντίστροφα (Whitehouse, 1969). Για παράδειγμα, όταν μπαίνουμε σ’ ένα χώρο που για κάποιους λόγους νιώθουμε άβολα, συνήθως τείνουμε να έχουμε κλειστή και μαζεμένη στάση σώματος. Αν συνειδητά αλλάξουμε τη στάση μας σε μία ανοιχτή και ευθυτενή όπου προτάσσουμε το στήθος προς τα έξω, χαλαρώνουμε τους ώμους παίρνοντας παράλληλα κάποιες βαθιές αναπνοές, θα διαπιστώσουμε ότι αυτό θα επηρεάσει άμεσα τη συναισθηματική μας κατάσταση καθώς πιθανώς θα νιώσουμε μεγαλύτερη ηρεμία και σιγουριά.
Στις δυτικές κοινωνίες υπάρχει έντονος διαχωρισμός σώματος και μυαλού με μία σαφή διάκριση υπέρ της σημασίας του μυαλού και των γνωστικών μας ικανοτήτων. Αντίστοιχα, η σπουδαιότητα του σώματος παραγκωνίζεται καθώς αυτό είναι συνδεδεμένο στην κοινή γνώμη με τα κατώτερα ανθρώπινα ένστικτα. Το σώμα μας όμως κατέχει μεγάλη σοφία. ‘’Ακούγοντάς’’ το και δίνοντάς του προσοχή μπορούμε να λάβουμε πολύτιμες πληροφορίες για τον εαυτό μας. Σε αυτό είναι αποτυπωμένες πληροφορίες που έχουν να κάνουν με την προσωπική μας ιστορία, τα πρώιμα χρόνια ζωής μας, το τρόπο που σχετιζόμαστε με τον εαυτό μας και τους άλλους. Αντίστοιχα, στο σώμα μας βρίσκονται αποθηκευμένες πληροφορίες που σχετίζονται με τη φροντίδα που λάβαμε όταν ήμασταν μικροί καθώς και πληροφορίες σχετικά με τραυματικές εμπειρίες που ζήσαμε, οι οποίες συχνά βρίσκονται έξω από τη συνείδησή μας. (Van der Kolk, 2015).
Τι σημαίνει ακούω το σώμα μου;
Σημαίνει συντονίζομαι και φροντίζω τις ανάγκες του κάνοντας τις απαραίτητες αλλαγές στην καθημερινότητά μου για να εξυπηρετήσω αυτές τις ανάγκες. Είναι σημαντικό στην καθημερινότητά μας να αφιερώνουμε συνειδητό χρόνο για να προσφέρουμε φροντίδα και χρόνο στο σώμα μας. Η φροντίδα αυτή μπορεί να πάρει πολλές μορφές και μπορεί να περιλαμβάνει μικρές στιγμές όπου επικεντρώνουμε την προσοχή μας στο σώμα παίρνοντας συνειδητές αναπνοές ή αφιερώνοντας χρόνο για να κάνουμε ένα ζεστό μπάνιο, χορεύοντας ή αλλιώς φτιάνοντας ένα φαγητό που λαχταρούμε να φάμε ή χαϊδεύοντας το.
Πέρα όμως από τα παραπάνω, αν θέλουμε να εμβαθύνουμε τη σχέση με το εαυτό μας και να καταλάβουμε τί προσπαθεί να μας επικοινωνήσει το σώμα μέσα από τα διάφορα συμπτώματα που αναπτύσσει, η ψυχοθεραπεία γενικότερα αλλά και πιο συγκεκριμένα σωματικά επικεντρωμένες προσεγγίσεις όπως η σωματική ψυχοθεραπεία ή η χοροκινητική ψυχοθεραπεία, μπορούν να μας βοηθήσουν ιδιαίτερα σε αυτό. Με αυτό τον τρόπο μπορούμε να ανακτήσουμε τη χαμένη σχέση μαζί του, να κατανοήσουμε και να νοηματοδοτήσουμε τα σωματικά μας συμπτώματα καθώς και να βρούμε τρόπους διαχείρισής τους που θα μας προσφέρουν μία ζωή με περισσότερη ηρεμία, χαρά και προσωπικό νόημα.
Βιβλιογραφία:
Tortora, S. Stories our bodies tell. The American Psychoanalyst; Spring/Summer: Boston, MA, USA, 2017; pp. 16–18.
Van der Kolk, Bessel A. The Body Keeps the Score: Brain, Mind, and Body in the Healing of Trauma. New York, New York: Penguin Books, 2015
Whitehouse, M. Reflections on the metamorphosis. Impulse, 1969–1970, 62–65
Photo by Andrea Piacquadio on Unsplash
