Ψυχικές Διαταραχές
Από την Ψυχολόγο του «Θάλπος Καλαμάτας», Εύη Τσικρικού
Η διαταραχή αυτή ανήκει στην κατηγορία τύπου Γ’ διαταραχών προσωπικότητας: διαταραχές φόβου ή άγχους.
Πρόκειται για μία ψυχιατρική κατάσταση που χαρακτηρίζεται από ένα δια βίου μοντέλο ακραίας κοινωνικής αναστολής, αισθήματα ανεπάρκειας και κατωτερότητας, υπερβολικής ευαισθησίας στην απόρριψη και την αρνητική αξιολόγηση και αποφυγής της κοινωνικής αλληλεπίδρασης παρά την έντονη επιθυμία για οικειότητα. Παρατηρείται στα πρώτα χρόνια της ενηλικίωσης.[1]
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, η διαταραχή αυτή αναφέρεται στην Διεθνής Ταξινόμηση ICD-10 ως αγχώδης (αποφευκτική) διαταραχή της προσωπικότητας (F60.6) και χαρακτηρίζεται από τουλάχιστον τέσσερα από τα ακόλουθα συμπτώματα:1
· επίμονα και διάχυτα συναισθήματα έντασης και ανησυχίας
· πεποίθηση ότι είναι κοινωνικά αδέξιος, προσωπικά μη ελκυστικός ή υποδεέστερος συγκριτικά με τους άλλους
· υπερβολική ανησυχία για την κριτική ή την απόρριψη σε κοινωνικές καταστάσεις
· απροθυμία να εμπλακεί με άλλους, εκτός αν είναι βέβαιος ότι τους αρέσει
· περιορισμοί στον τρόπο ζωής λόγω της ανάγκης για φυσική ασφάλεια
· αποφυγή κοινωνικών ή επαγγελματικών δραστηριοτήτων που συνεπάγονται σημαντικές διαπροσωπικές επαφές λόγω φόβου κριτικής, αποδοκιμασίας ή απόρριψης
Τα συναφή χαρακτηριστικά μπορεί να περιλαμβάνουν υπερευαισθησία στην απόρριψη και την κριτική.
Τα αίτια της διαταραχής αυτής δεν είναι σαφώς καθορισμένα[2], αλλά φαίνεται ότι επηρεάζονται από ένα συνδυασμό κοινωνικών, γενετικών και ψυχολογικών παραγόντων. Η συναισθηματική παραμέληση κατά την παιδική ηλικία και η απόρριψη από τους συνομήλικους[3] συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης της διαταραχής αυτής.[4] Μερικοί ερευνητές πιστεύουν ότι ένας συνδυασμός υψηλής αισθητηριακής ευαισθησίας σε συνδυασμό με δυσμενείς εμπειρίες από την παιδική ηλικία μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο ενός ατόμου να παρουσιάσει αγχώδη διαταραχή προσωπικότητας[5].
Η ψυχοθεραπεία αποτελεί την πιο αποτελεσματική θεραπεία. Ο ψυχολόγος μπορεί να βοηθήσει μέσω της γνωστικής συμπεριφορικής θεραπείας ή grouptherapy. Ο στόχος της θεραπείας είναι να βοηθήσει το άτομο που πάσχει από την διαταραχή αυτή να προσδιορίσει τις υποσυνείδητες πεποιθήσεις του για τον εαυτό του και τον τρόπο που το βλέπουν οι άλλοι. Επίσης, στοχεύει να το βοηθήσει να λειτουργεί καλύτερα σε κοινωνικό και εργασιακό πλαίσιο. Φαρμακευτική αγωγή δεν ενδείκνυται εκτός αν συνυπάρχει κατάθλιψη ή έντονο άγχος[6]
[1] American Psychiatric Association (2013). “Avoidant Personality Disorder (pp. 672–675)”. Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (Fifth ed.). doi:10.1176/appi.books.9780890425596.156852. ISBN 978-0-89042-555-8. PMC 4471981.
[2] Sederer, Lloyd I. (2009). Blueprints psychiatry (5th ed.). Philadelphia: Wolters Kluwer/Lippincott Williams & Wilkins. p. 29. ISBN 978-0-7817-8253-1.
[3] Sperry, Len (2003). “Avoidant Personality Disorder”. Handbook of diagnosis and treatment of DSM-IV-TR personality disorders. Philadelphia: Brunner-Routledge. pp. 59–79. ISBN 978-0-415-93569-2.
[4] Eggum, Natalie D.; Eisenberg, Nancy; Spinrad, Tracy L.; Valiente, Carlos; Edwards, Alison; Kupfer, Anne S.; Reiser, Mark (2009). “Predictors of withdrawal: Possible precursors of avoidant personality disorder”. Development and Psychopathology. 21 (3): 815–38. doi:10.1017/S0954579409000443.
[5] Meyer, Björn; Ajchenbrenner, Muriel; Bowles, David P. (December 2005). “Sensory sensitivity, attachment experiences, and rejection responses among adults with borderline and avoidant features”. Journal of Personality Disorders. 19 (6): 641–658. doi:10.1521/pedi.2005.19.6.641. ISSN 0885-579X. PMID 16553560.
