Δυσλεξία στον χώρο εργασίας

Οι ειδικές μαθησιακές δυσκολίες (δυσλεξία) χαρακτηρίζονται από δυσκολίες στην ανάγνωση και το γραπτό λόγο, την επεξεργασία πληροφοριών, τη βραχυπρόθεσμη μνήμη, τις οργανωτικές ικανότητες και την αυτοματοποίηση κατακτημένων δεξιοτήτων.

Ωστόσο, δεν παρουσιάζουν όλα τα άτομα με δυσλεξία την ίδια σοβαρότητα συμπτωμάτων. Έτσι, μπορούμε να διακρίνουμε άτομα με ήπια δυσλεξία που σχεδόν αντισταθμίζουν τις δυσκολίες τους με το πέρασμα του χρόνου και την κατάλληλη εκπαίδευση, αλλά και άτομα με μέτριου βαθμού ή σοβαρή δυσλεξία που ακόμα και ως ενήλικες αντιμετωπίζουν δυσκολίες σε πολλούς από τους προαναφερόμενους τομείς.

Η δυσλεξία στο χώρο εργασίας είναι ένα πολυδιάστατο θέμα. Το πρώτο ερώτημα αφορά στο κατά πόσο τα άτομα με δυσλεξία πρέπει να αποκαλύπτουν τη μαθησιακή τους δυσκολία στο χώρο εργασίας. Το θετικό είναι πως τα άτομα με δυσλεξία πέρα από τις δυσκολίες, έχουν και δυνατά σημεία τα οποία μπορούν να αξιοποιήσουν και να «προβάλλουν» στο χώρο εργασία τους.

Αν οι δυσκολίες ενός ατόμου με δυσλεξία στο χώρο δουλειάς είναι ήπιες και διαχειρίσιμες από το ίδιο το άτομο, τότε μπορεί να μην αποκαλύψει τη μαθησιακή του δυσκολία, αλλά να ενημερωθεί και να χρησιμοποιεί αποτελεσματικές στρατηγικές αντιμετώπισής της. Ιδιαίτερα σε χώρες όπως η δική μας, όπου δεν υπάρχει ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των εργοδοτών για τις μαθησιακές δυσκολίες ή υπάρχει μεγάλη προσφορά εργασίας και ανταγωνισμός, πιθανώς η αποκάλυψη της δυσλεξίας να «στιγματίσει» το άτομο και να του δημιουργήσει περισσότερα προβλήματα. Από την άλλη, η αποκάλυψη της δυσλεξίας δείχνει ειλικρίνεια και διάθεση για βελτίωση από μέρους του ατόμου.

Οι κυριότερες δυσκολίες που συναντούν τα άτομα με δυσλεξία στο χώρο εργασίας είναι:

• Να γράφουν εκτεταμένες εκθέσεις (reports), απολογισμούς
• Να θέτουν προτεραιότητες στις εργασίες που πρέπει να γίνουν
• Να διαβάζουν γρήγορα
• Να κρατούν μηνύματα από το τηλέφωνο ή πρακτικά στις συνεδριάσεις
• Να αντιγράφουν σωστά αριθμούς
• Να θυμούνται απέξω διαδικασίες και οδηγίες
• Να εκφράζουν με σαφήνεια τις σκέψεις τους
• Να διαχειρίζονται το χρόνο και να προλαβαίνουν τις ημερομηνίες παράδοσης
• Να εργάζονται σε ανοιχτό χώρο γραφείου με θόρυβο και πολλά ερεθίσματα
• Να συγκεντρώνονται για μεγάλο χρονικό διάστημα

Επιπλέον, όταν πηγαίνουν σε μια νέα δουλειά, τα άτομα με δυσλεξία έχουν περισσότερο άγχος από τα υπόλοιπα άτομα για το πώς θα ανταπεξέλθουν στις νέες απαιτήσεις.

Ωστόσο, σε ορισμένες περιπτώσεις όπου μπορεί εύκολα να γίνουν σφάλματα, παραλείψεις ή καθυστερήσεις λόγω της δυσλεξίας ενός εργαζόμενου, είναι ίσως καλύτερο να ενημερώνεται ο εργοδότης, ώστε να εξασφαλίσει ορισμένες «διευκολύνσεις» ή «προσαρμογές» στο χώρο εργασίας.

Οι κυριότερες διευκολύνσεις ή προσαρμογές για τα άτομα με δυσλεξία στο χώρο εργασίας είναι:

• Άδεια ηχογράφησης των συναντήσεων.
• Χρήση ειδικών λογισμικών, όπως φωναχτή ανάγνωση κειμένου με τη βοήθεια του λογισμικού, υπαγόρευση ομιλίας που μετατρέπεται σε κείμενο (talk to text and text to talk software), χρήση ορθογράφου (spellchecker) κλπ.
• Αρχειοθέτηση εγγράφων με τη βοήθεια χρωμάτων και ηλεκτρονική αρχειοθέτηση των σημαντικότερων εγγράφων ώστε να μπορούν να αναζητηθούν με λέξεις-κλειδιά.
• Χρήση χρωματιστού φόντου στον υπολογιστή καθώς και μεγάλες γραμματοσειρές για αντιμετώπιση των προβλημάτων ανάγνωσης.
• Χρήση χρωματιστών διαφανειών στην ανάγνωση κειμένων για διευκόλυνση της αναγνωστικής διαδικασίας.
• Χρήση ημερολογίου και λίστας καθημερινών καθηκόντων για καλύτερη οργάνωση.
• Περισσότερος χρόνος από τους υπόλοιπους εργαζόμενους για διεκπεραίωση γραφειοκρατικών εργασιών
• Ήσυχο μέρος με σωστό φωτισμό ή χρήση ακουστικών για καλύτερη συγκέντρωση και αποφυγή διασπαστικών ερεθισμάτων.
• Βοήθεια από συνάδελφο για έλεγχο σημαντικών θεμάτων (αριθμοί, δεδομένα, ημερομηνίες κλπ).

Επειδή η δυσλεξία συνοδεύεται συνήθως από θετικά χαρακτηριστικά, όπως επιμονή, υπομονή, υπευθυνότητα, εργατικότητα, δημιουργικότητα, οπτικο-χωρικές ικανότητες κλπ, είναι σημαντικό για κάθε άτομο με δυσλεξία να γνωρίζει τα θετικά του σημεία για να τα αξιοποιήσει και να τα προβάλλει στο χώρο εργασίας. Η δυσλεξία δεν είναι κάτι για το οποίο πρέπει κανείς να ντρέπεται, φτάνει να μπορεί ως ενήλικας να τη διαχειρίζεται, να μην του προκαλεί μειωμένη παραγωγικότητα και να μην αποτελεί εμπόδιο στα επαγγελματικά του σχέδια.

Γράφει η Αγλαΐα Σταμπολτζή και ο Αντρέας Μουγγολιάς