Άρθρα και Έρευνες
από την ψυχολόγο του “Θάλπος Καλαμάτας” Εύη Τσικρικού
Ο βιασμός αφορά τον εξαναγκασμό ενός άλλου ατόμου σε σεξουαλική πράξη. Ο βιαστής προβαίνει σε μία αποτρόπαια πράξη που στιγματίζει το θύμα σωματικά, ψυχικά ακόμα και κοινωνικά για όλη του την ζωή. Παρόλο που γνωρίζει ότι δεν έχει την συναίνεση του άλλου ατόμου, δεν διστάζει. Γιατί, λοιπόν, το «όχι» ή το «δεν θέλω» δεν τον σταματά;
Η κατανόηση των χαρακτηριστικών και των κινήτρων του εκάστοτε δράστη – βιαστή αποτελούν χρήσιμο εργαλείο για την αποτελεσματικότερη μεταχείριση του και σε καμία περίπτωση δεν αποτελούν δικαιολογίες ή ελαφρυντικά.
Σε έρευνα που πραγματοποιήθηκε το 2010 στις Η.Π.Α. σχεδόν 1 στις 5 γυναίκες και 1 στους 71 άνδρες βιάστηκαν κάποια στιγμή στη ζωή τους. Το 98,1% των γυναικών που υπέστησαν βιασμό, ανέφερε μόνο άνδρες δράστες. Επιπλέον, το 92,5% του γυναικών που έπεσαν θύματα σεξουαλικής βίας διαφορετικής από τον βιασμό, αναφέρθηκε μόνο σε άνδρες δράστες. Για τους άντρες θύματα το φύλο του δράστη ποικίλλει ανάλογα με το είδος της σεξουαλικής βίας. Η πλειονότητα των αντρών που υπέστησαν βιασμό (93,3%) ανέφερε μόνο άνδρες δράστες.
Ποιος είναι λοιπόν ο δράστης; Σύμφωνα με τον Groth, A. Nicholas (1979), υπάρχουν 3 τύποι βιαστών:
Ο Ισχυρός
Για αυτόν ο βιασμός αποτελεί ένα τρόπο για να αντισταθμίσει τα βαθύτερα αισθήματα ανεπάρκειας που έχει και να τροφοδοτήσει τα προσωπικά του θέματα που σχετίζονται με την κυριαρχία, τον έλεγχο, την επίδειξη δύναμης, εξουσίας και ικανότητας του. Ο σκοπός του είναι να επιβεβαιώσει την επάρκεια του. Βασίζεται σε λεκτικές απειλές και εκβιασμούς, εκφοβισμό με όπλο και χρησιμοποιεί μόνο την αναγκαία δύναμη για να υποτάξει το θύμα. Πιστεύει ότι μόλις πάψει το θύμα να αντιστέκεται, θα απολαύσει τελικά τον βιασμό, και για αυτό το λόγο μπορεί να επιδιώξει να συναντηθεί πάλι με το θύμα για να το επαναλάβει.
Ο Θυμωμένος
Ο σκοπός του είναι να ταπεινώσει, να υποτιμήσει και να βλάψει το θύμα του, να εκφράσει την περιφρόνησή του μέσω σωματικής βίας και βωμολοχίες. Για αυτόν, το σεξ αποτελεί όπλο για να αποδομήσει και να βεβηλώσει το θύμα. Ο βιασμός αποτελεί την απόλυτη έκφραση του θυμού του και πρόκειται για συνειδητή οργή· χαρακτηρίζεται από βαρβαρότητα και χρησιμοποιεί πολύ περισσότερη σωματική δύναμη από ό,τι την αναγκαία για την πράξη αυτή, κακοποιώντας το θύμα σεξουαλικά και σωματικά.
Ο Σαδιστής
Για αυτόν η επιθετικότητα και η πρόκληση πόνου ερωτικοποιούνται. Η ερωτική έξαψη συνδέεται με την πρόκληση πόνου στο θύμα του. Ο δράστης νιώθει ευχαρίστηση από την κακομεταχείριση του θύματος και χαίρεται με τα βασανιστήρια, την αγωνία, την οδύνη, την αδυναμία και την ταλαιπωρία του. Το αντιλαμβάνεται όλο αυτό ως ερωτική εμπειρία.
Στους προαναφερθέντες τύπους βιαστών προστίθεται και η κυρίαρχη κουλτούρα για τον βιασμό, η οποία διδάσκει στις γυναίκες πως να αποφεύγουν τον βιασμό αντί να διδάσκει στους άντρες να μην βιάζουν. Ενισχύει την πρόθεση του θύτη να προχωρήσει σε σεξουαλικό αδίκημα καθώς γνωρίζει ότι η υπάρχουσα νοοτροπία θα αποτρέψει την γυναίκα να τον καταγγείλει. Πρόκειται για μία κουλτούρα που υφίσταται και στην ελληνική κοινωνία, από άντρες αλλά και γυναίκες, η οποία ταυτίζει το φλερτ με την σεξουαλική παρενόχληση, ορίζει την σεξουαλική ταυτότητα της γυναίκας ως υποτακτική και παθητική και προτρέπει τους άνδρες να είναι σεξουαλικά επιθετικοί και επιβήτορες προς το “ασθενές” φύλο. Στην περίπτωση καταγγελίας πρώτα θα εξεταστεί τι δεν έκανε σωστά το θύμα και μετά θα κριθεί έως ποιο βαθμό είναι ένοχος ο θύτης.
Αυτές οι απόψεις χρησιμοποιούνται ως άλλοθι και διευκόλυνση από τον θύτη, του ενισχύουν την πεποίθηση ότι έχει δικαίωμα να παρενοχλήσει σεξουαλικά μία γυναίκα ή ακόμα και να ασκήσει σεξουαλική βία επάνω της. Του παρέχει “παραθυράκια” διαφυγής από την κοινωνική κατακραυγή, ενώ ο κοινωνικός διασυρμός του θύματος του προσφέρει την ασφάλεια ότι δεν θα έχει καμία κύρωση στην ζωή του – κοινωνική και ποινική.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
https://www.researchgate.net/publication/222261820_Can_we_Profile_Sex_Offenders_A_Review_of_Sex_Offender_Typologies
https://www.cdc.gov/violenceprevention/pdf/NISVS_Report2010-a.pdf
Groth, Nicholas (1979). Men Who Rape: The Psychology of the Offender. New York City: Plenum Press.
Photo by Emily Morter on Unsplash
