Ύπνος στην παιδική ηλικία – Πρακτικές συμβουλές για γονείς

από τη εργοθεραπεύτρια του “Θάλπος Αττικής” Βασιλική Mωραΐτη 

O ύπνος είναι ένα αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινής μας ζωής, απαραίτητο για την φυσιολογική λειτουργία τόσο του σώματος, όσο και του νου μας. Στα παιδιά μάλιστα, αποτελεί σημαντικό παράγοντα για την ομαλή ανάπτυξη τους και την καλή σωματική και πνευματική τους υγεία.

Πιο συγκεκριμένα, αποτελέσματα επιστημονικών ερευνών που πραγματοποιούνται ανά δεκαετίες σε παγκόσμιο επίπεδο, αποδεικνύουν την αναγκαιότητα του ύπνου ως μια διαδικασία που επηρεάζει άμεσα τις νοητικές λειτουργίες του ανθρώπινου εγκεφάλου, όπως για παράδειγμα την εγρήγορση και την προσοχή, την συγκέντρωση, την ικανότητα μάθησης και την μνήμη. Στα παιδιά νηπιακής ηλικίας ο ύπνος σχετίζεται άρρηκτα με την ανάπτυξη των γνωστικών δεξιοτήτων, όπως η μνήμη και η προσοχή, αλλά και με την έγκαιρη κατάκτηση των κινητικών ορόσημων που προβλέπονται σε αυτήν την ηλικία.

Ιδιαίτερα, η έλλειψη ύπνου στα παιδιά σχολικής ηλικίας και στους εφήβους έχει συνδεθεί με χαμηλές επιδόσεις στο σχολείο, προβλήματα συγκέντρωσης, μειωμένη ενέργεια αλλά και ψυχολογικές δυσκολίες, όπως ευερεθιστότητα και άγχος, δημιουργώντας έτσι εμπόδια στην καθημερινότητα τους.

Τι μπορούμε να κάνουμε λοιπόν για να διασφαλίσουμε ότι το παιδί μας έχει ένα σταθερό πρόγραμμα ύπνου και κοιμάται αρκετά και ποιοτικά;

• Καθιερώνουμε μια ρουτίνα ύπνου, στην οποία εμπλέκουμε ενεργά και το παιδί, την οποία ακολουθούμε με την ίδια σειρά κάθε βράδυ.
• Ορίζουμε μια σταθερή ώρα ύπνου με βάση τις ανάγκες του παιδιού την οποία τηρούμε καθημερινά, ακόμη και τα Σαββατοκύριακα ή και στις διακοπές.
• Μπορούμε να δημιουργήσουμε έναν πίνακα με τις δραστηριότητες πριν τον ύπνο και να βάζουμε ένα τικ ολοκλήρωσης μαζί με το παιδί σε κάθε δραστηριότητα της ρουτίνας που ολοκληρώνει.
• Ακόμη μπορούμε να υπενθυμίσουμε λεκτικά στο παιδί λίγο πριν από την ώρα της έναρξης της ρουτίνας, τα βήματα που θα ακολουθήσουν με την σειρά που θα γίνουν.
• Αποφεύγουμε το έντονο και δραστήριο παιχνίδι, πριν την ώρα του ύπνου. Αντιθέτως επιλέγουμε πιο στατικές δραστηριότητες που δεν απαιτούν μεγάλη ενέργεια και δεν διεγείρουν το παιδί.
• Εντάσσουμε τα ενδιαφέροντα του παιδιού στην ρουτίνα, προσπαθώντας να την κάνουμε όσο πιο διασκεδαστική γίνεται. Για παράδειγμα μπορούμε να αφήσουμε το παιδί μας να επιλέξει με ποιο παιχνίδι θέλει να παίξει στο μπάνιο, ή να διαλέξει το παραμύθι που θα του διαβάσετε πριν τον ύπνο.
• Εξετάζουμε τις αισθητηριακές παραμέτρους που μπορεί να δυσκολεύουν την διαδικασία του ύπνου για το παιδί. Είναι το δωμάτιο πολύ ζεστό ή κρύο, το ενοχλούν οι υφές των ρούχων που φοράει;
• Αποφεύγουμε τις οθόνες και την τηλεόραση πριν τον ύπνο, καθώς μπορεί να διεγείρουν το παιδί. Αντιθέτως μπορούμε να χαμηλώσουμε το φως για να προετοιμάσουμε το παιδί για την ώρα του ύπνου ή και να χρησιμοποιήσουμε νανουρίσματα και μελωδίες που θα βοηθήσουν το παιδί να χαλαρώσει. Ακόμη, η χρήση ειδικού λαμπτήρα νυκτός μπορεί να είναι χρήσιμη σε παιδιά που φοβούνται το σκοτάδι.

 Είναι πολύ σημαντικό να θυμόμαστε πως το κάθε παιδί είναι διαφορετικό και οι ανάγκες του διαφέρουν με βάση την ηλικία, τα ενδιαφέροντα και την προσωπικότητα του. Ως εκ τούτου, είναι σημαντικό εάν οι δυσκολίες κατά την ώρα του ύπνου εμμένουν και προκαλούν προβλήματα στην καθημερινότητα του παιδιού να μην διστάζουμε να ζητήσουμε την συμβουλή του γιατρού και του θεραπευτή μας που θα αξιολογήσει το παιδί και θα προτείνει λύσεις προσαρμοσμένες στις δικές του μοναδικές ανάγκες.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 

American Occupational Therapy Association. (2013). Establishing Bedtime Routines for Children. Retrieved from: https://www.aota.org/about-occupational-therapy/patients-clients/childrenandyouth/bedtime-routines.aspx

Pacheco, D. (2020, September 24). Children and Sleep. Retrieved June 02, 2021, from https://www.sleepfoundation.org/children-and-sleep

Thompson, M., Hooper, C., & M. C. (2012). Child and adolescent mental health: Theory and practice (2nd ed.). London: Hodder Education.