Καλή Ψυχική υγεία
από την ψυχολόγο – χοροκινητική ψυχοθεραπεύτρια του “Θάλπος”, Ευτυχία Νικολοπούλου
Η φυσική εξέλιξη της ζωής όλων μας είναι το μεγάλωμα και η ωρίμανση, σωματική και ψυχική. Έχουμε ως δεδομένο από τη μέρα που γεννιόμαστε πως κάποια στιγμή το ταξίδι της ζωής μας σε αυτό τον κόσμο θα φτάσει σε ένα τέλος με τη μορφή που το ξέρουμε και το βιώνουμε. Η υπαρξιακή αυτή αλήθεια μπορεί να είναι τρομακτική για εμάς αλλά και ιδιαίτερα αφυπνιστική για τον τρόπο με τον οποίο επιλέγουμε να ζούμε τη ζωή μας. Για λόγους επιβίωσης, τείνουμε να αφήνουμε στην άκρη αυτή την αλήθεια στην καθημερινότητά μας και ερχόμαστε σε επαφή μαζί της όταν είτε το δικό μας σώμα είτε το σώμα κάποιου άλλου κοντινού μας ατόμου μας υπενθυμίζει με διάφορους τρόπους τη φθαρτότητα του.
Στις σύγχρονες δυτικές κοινωνίες κυρίως, που το ζητούμενο είναι η παραγωγή και το αποτέλεσμα, το να ‘’κάνω’’ δηλαδή και όχι απλώς να ‘’είμαι’’ ώστε να θεωρούμαι χρήσιμος στην κοινωνία, τα άτομα της Τρίτης Ηλικίας μπαίνουν εκ των πραγμάτων ως ένα βαθμό στο περιθώριο. Η έκπτωση των σωματικών και γνωστικών ικανοτήτων και η μείωση των ενεργειακών τους αποθεμάτων έχει σημαντική επίδραση στην άλλοτε περισσότερο ενεργή συμμετοχή τους στην καθημερινή ζωή. Οι αλλαγές αυτές φέρνουν σαφώς αλλαγές και στη συναισθηματική κατάσταση των ηλικιωμένων ατόμων.
Φαίνεται σαν τα άτομα που ανήκουν στην Τρίτη ηλικία να αντιμετωπίζονται ως λιγότερα σημαντικά και ακόμη περισσότερο ως βάρος λόγω του ότι η παραγωγική τους ικανότητα τους έχει μειωθεί σε σημαντικό βαθμό. Παρά όμως τις όποιες αλλαγές στη σωματική και γνωστική τους κατάσταση, τα άτομα που ανήκουν σε αυτή την ηλικιακή ομάδα κατέχουν ιδιαίτερη δύναμη σε συγκεκριμένους τομείς έναντι των νεότερων γενεών.
Τα άτομα Τρίτης ηλικίας κουβαλούν μαζί τους εμπειρίες ζωής και γνώσεις τις οποίες κάποιος μπορεί να τις αποκτήσει μόνο με το πέρασμα των χρόνων και όλα όσα καλείται να αντιμετωπίσει μέσα σε αυτά. Τα ίδια τα χρόνια βιωμένης ζωής, τους έχουν διδάξει πολύτιμα πράγματα για τους ανθρώπους, τον εαυτό τους και τη ζωή εν γένει. Αντιμετωπίζοντας τις όποιες δυσκολίες και ανατροπές τους έχει φέρει η ζωή στο πέρασμα της μαθαίνουν να γίνονται πιο προσαρμοστικοί και δυναμώνουν ψυχικά και συναισθηματικά. Αρκετοί άνθρωποι φτάνοντας σε μεγαλύτερη ηλικία αποκτούν μεγαλύτερη εσωτερική ηρεμία, ασφάλεια και αποδοχή του εαυτού τους. Γνωρίζουν καλύτερα τον εαυτό τους και μπορούν να αναγνωρίζουν σε μεγαλύτερο βαθμό τι έχει ουσία και νόημα γι’ αυτούς σε σύγκριση με άτομα μικρότερης ηλικίας τα οποία βρίσκονται σε μία πιο δυναμική διαδικασία αυτογνωσίας.
Έχει μεγάλο ενδιαφέρον το γεγονός ότι σε άλλους πολιτισμούς και κοινωνίες λιγότερο ανεπτυγμένες τεχνολογικά και οικονομικά, όπως για παράδειγμα σε κάποιες αφρικανικές κοινωνίες, η θέση και η αξία των ηλικιωμένων αναγνωρίζονται σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό. Η σοφία κι εμπειρία ζωής που κατέχουν αναγνωρίζονται ως πολύ σημαντικά στοιχεία και τιμώνται ως τέτοια. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του συγγραφέα John Izzo (2008), ο οποίος σ’ ένα από τα ταξίδια του στην Τανζανία, ήρθε σε επαφή με μία φυλή στην οποία υπήρχε το συμβούλιο των γερόντων. Συγκεκριμένα, υπήρχε ένα συμβούλιο αντρών και ένα γυναικών. Η συμμετοχή στο συμβούλιο επιτρεπόταν σε άτομα ηλικίας 50 ετών και άνω. Σύμφωνα με το συγγραφέα, όλη η ζωή του ατόμου αποτελούσε προετοιμασία για να μπει στο συμβούλιο, καθώς αυτό αποτελούσε την ομάδα που έπαιρνε σημαντικές αποφάσεις για τη φυλή. Όπως αναφέρει ο ίδιος είχε γνωρίσει τότε έναν άντρα 49 ετών, που είχε έναν χρόνο ακόμα μπροστά του για να γίνει γέροντας και όπως του εκμυστηρεύτηκε ήταν “καλύτερα από καλά” που πλησίαζε αυτή την ηλικία.
Ένα άλλο δυνατό στοιχείο των ατόμων της Τρίτης ηλικίας είναι ότι γνωρίζουν δεξιότητες που ανήκουν σε μία διαφορετική γενιά και κουλτούρα, οι οποίες τείνουν να εκλείψουν στις νεότερες γενιές καθώς η ζωή προχωρά και οι νεότεροι άνθρωποι έχουν ολοένα λιγότερο χρόνο, υπομονή ή και ενδιαφέρον να ασχοληθούν με αυτές. Παραδείγματα τέτοιων δεξιοτήτων είναι το ράψιμο, το ψάρεμα, το ‘’άνοιγμα φύλλου’’ για πίτες. Κατά παρόμοιο τρόπο, τα άτομα που ανήκουν σε αυτή την ηλικιακή ομάδα αποτελούν ζωντανές πηγές ιστορίας καθώς είναι σε θέση να μεταδώσουν πληροφορίες στους νεότερους για τις ιστορικές και κοινωνικές εξελίξεις της νεότερης ιστορίας έτσι όπως τη βίωσαν οι ίδιοι. Αποτελούν έτσι πολύτιμες πηγές πληροφοριών που διαφορετικά μπορεί να χαθούν μέσα στο χρόνο.
Ένα άλλο πλεονέκτημα για τους ανθρώπους αυτής της ηλικιακής ομάδας είναι η ύπαρξη αρκετού ελεύθερου χρόνου. Οι άνθρωποι σε μεγαλύτερη ηλικία έχουν συνήθως τη δυνατότητα να ακολουθούν έναν πιο αργό και βιώσιμο τρόπο ζωής. Είναι σε θέση να χαρούν και να απολαύσουν το χρόνο με τον εαυτό τους και τους γύρω τους και να το διαθέσουν επιλεκτικά εκεί που έχουν περισσότερο ανάγκη.
Συνοψίζοντας, όπως γράφει και η μακροβιότερη νομπελίστρια, Ρίτα Λέβι Μονταλτσίνι (2000) στο βιβλίο της για την τρίτη ηλικία ” Ο Κρυφός Άσσος “η τρίτη ηλικία είναι η ωραιότερη, το λέω στα 88 μου. Ο τρόπος για να φτάσεις ως αυτήν καλά και ήρεμα είναι να την προετοιμάζεις από νέος”.
Κλείνοντας, είναι σημαντικό σε όποια ηλικία και να βρισκόμαστε να αξιοποιούμε της νοητικές, σωματικές και ψυχικές δυνάμεις που έχουμε στη διάθεση μας στην εκάστοτε φάση ζωής και να ζούμε μία ζωή που έχει νόημα πρωταρχικά για εμάς τους ίδιους.
Βιβλιογραφία:
Izzo, J.B. (2008).The five secrets you must discover before you die. Berrett-Koehler Publishers
Levi-Montalcini, R. (2000). ΟκρυφόςΆσος. Ωκεανίδα
