Ψυχικές Διαταραχές
Από την Ψυχολόγο του «Θάλπος Αττικής», Μαρία Μακριδάκη
Το σύνδρομο της Στοκχόλμης είναι ίσως ένα από τα πιο γνωστά σύνδρομα. Είτε μέσα από τις ειδήσεις είτε μέσα από ταινίες λίγο πολύ όλοι το έχουμε ακούσει. Όταν αναφερόμαστε σε αυτό το σύνδρομο μιλάμε για μια κατάσταση κατά την οποία ένα άτομο αρχίζει να αναπτύσσει θετικά συναισθήματα για έναν άνθρωπο που τον κακομεταχειρίστηκε και άσκησε βία πάνω του, έναν απαγωγέα ή έναν βιαστή.
Το σύνδρομο της Στοκχόλμης πήρε το όνομα του από ένα περιστατικό στη Στοκχόλμη το 1973 όπου στο πλαίσιο μιας ληστείας σε τράπεζα, πελάτες της τράπεζας κρατήθηκαν ως όμηροι από τους ληστές μέσα στην τράπεζα επί 6 μέρες. Εκεί λοιπόν παρατηρήθηκε ότι αρκετά από τα θύματα αντιστάθηκαν στις προσπάθειες της αστυνομίας να τους διασώσει και μετά τη σύλληψη των ληστών αρνήθηκαν να καταθέσουν εναντίον τους. Αυτό αποτέλεσε μυστήριο σε δικαστές και επαγγελματίες ψυχικής υγείας.
Είναι αναμφισβήτητα μια δύσκολα κατανοητή συναισθηματική κατάσταση. Φαίνεται ότι υπάρχει κάποιου είδους ταύτισης του θύματος με το θύτη. Πρόκειται για ένα είδος μη συνειδητού αμυντικού μηχανισμού κατά τον οποίο το θύμα προσκολλάται συναισθηματικά στο θύτη και επιλέγει παρά την κακοποίηση να παραμείνει πιστό σε αυτό. Στην ουσία προσπαθεί ασυνείδητα να αποφύγει το άγχος που δημιουργεί η επίθεση με το να ταυτιστεί με την πηγή της επίθεσης και να διαμορφώσει θετικά συναισθήματα για τον θύτη. Η λογική είναι πως δε μπορώ να έχω φιλικά συναισθήματα για ένα εχθρικό πρόσωπο άρα αυτή η ταύτιση μετατρέπει τον θύτη σε ακίνδυνο φιλικό πρόσωπο. Σε αυτό βοηθάει πως κάτω από συνθήκες ψυχολογικής πίεσης και σωματικής κόπωσης μικρές πράξεις ευγενείας του θύτη παίρνουν μεγάλες διαστάσεις από το θύμα. Η συναισθηματική επαφή του θύματος με το θύτη και η ασυνείδητη ταύτιση μαζί του αποενοχοποιεί τον άνθρωπο που τον έχει κακοποιήσει και το θύμα χτίζει προστατευτικά τοιχώματα κατανόησης και ενσυναίσθησης γύρω από το θύτη. Είναι σαφές λοιπόν πως το σύνδρομο της Στοκχόλμης αποτελεί μια σύνθετη αμυντική αντίδραση σε μία ιδιαιτέρως απειλητική κατάσταση.
Οι άνθρωποι που πάσχουν από αυτό το σύνδρομο αναπτύσσουν παρόμοια συμπτώματα με τους ανθρώπους που πάσχουν από διαταραχή μετά-τραυματικού στρες. Αναπτύσσουν συμπτώματα όπως έντονους και συχνούς εφιάλτες, σύγχυση, δυσκολία συγκέντρωσης και αυξημένη δυσπιστία.
Οι αναφορές πλέον στο σύνδρομο της Στοκχόλμης επεκτείνονται πέρα από τις περιπτώσεις ομηρίας και απαγωγών και σε περιπτώσεις ενδοοικογενειακής βίας ή και σε περιπτώσεις ιερόδουλων με τους προαγωγούς τους.
Είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι η πλειοψηφία των θυμάτων κακοποίησης τις περισσότερες φορές χρειάζονται την βοήθεια κάποιου ειδικού ώστε να καταφέρουν να εγκαταλείψουν το θύτη τους και να απεμπλακούν από τυχών ταύτιση.
Βιβλιογραφία
https://www.britannica.com/science/Stockholm-syndrome
Photo credit: Angelos Michalopoulos
