Ψυχικές Διαταραχές
Από την Ψυχολόγο του «Θάλπος Αττικής», Μαρία Μακριδάκη
Ένα από τα γνωστότερα πειράματα στην ψυχολογία είναι το πείραμα με τον μικρό Άλμπερτ. Το πείραμα συμπεριλαμβάνεται σε μελέτες και μαθήματα στα διάφορα πανεπιστήμια παγκοσμίως, το οποίο όμως προκάλεσε αντιδράσεις και κατακρίθηκε από πολλούς. Το πείραμα πραγματοποιήθηκε το 1920.
Ο καθηγητής Γουάτσον, Αμερικανός ψυχολόγος και βασικός εκπρόσωπος του συμπεριφορισμού, επηρεασμένος από την έρευνα και τα αποτελέσματα του Ivan Pavlov, σχετικά με τα εξαρτημένα αντανακλαστικά σε σκυλιά θέλησε να διαπιστώσει αν ισχύσει το ίδιο και στους ανθρώπους.
Όπως είναι γνωστό, ο Pavlov, χτυπούσε ένα κουδουνάκι κάθε φορά που τάιζε τα σκυλιά του. Την πρώτη φορά που συνέβη αυτό, τα σκυλιά άρχισαν να εκκρίνουν σάλιο, ενώ με την επανάληψη της διαδικασίας, τα σκυλιά κατέληξαν να εκκρίνουν σάλιο μόνο με το άκουσμα του ήχου του κουδουνιού, χωρίς την ύπαρξη τροφής.
Ο Γουάτσον λοιπόν, θέλοντας να δει συγκεκριμένα αν ο φόβος είναι επίκτητο ή εγγενές συναίσθημα επέλεξε ένα ορφανό βρέφος, τον -9 μηνών- Άλμπερτ. Το πρώτο του βήμα ήταν να εκθέσει το μωρό σε διάφορα ερεθίσματα, και να βεβαιωθεί ότι το μωρό δεν έδειχνε σημάδια φόβου σε αυτά. Το έφερε λοιπόν σε επαφή με ένα λευκό ποντίκι, ένα κουνέλι, ένα πιθηκάκι, μάσκες και κομμάτια εφημερίδας στα οποία το παιδί δεν έδειχνε σημάδια φόβου.
Την επόμενη όμως φορά που το έφερε σε επαφή με το λευκό ποντίκι, ο Γουάτσον έκανε θόρυβο, χτυπώντας ένα μεταλλικό σωλήνα με ένα σφυρί. Όπως ήταν λογικό, το μωρό τρόμαξε από τον δυνατό και ξαφνικό ήχο και άρχισε να κλαίει. Η διαδικασία αυτή επαναλήφθηκε πολλές φορές και ο μικρός Άλμπερτ άρχισε να βάζει τα κλάματα κάθε φορά που έβλεπε το ποντίκι.
Στη συνέχεια ο μικρός Άλμπερτ επέστρεψε στο σπίτι για περίπου μια βδομάδα. Όταν ξανάφερε στο εργαστήριο το μωρό, άρχισε να του παρουσιάζει και άλλα μαλλιαρά ζώα που έμοιαζαν σε ποντίκι. Όπως θα περίμενε κανείς, ο φόβος του μικρού Άλμπερτ επεκτάθηκε και σε άλλα γούνινα αντικείμενα, ακόμα σε γούνινα παλτά και στη γενειάδα του Άη Βασίλη.
Ο Γουάτσον πέρα από την απόδειξη ότι τα εξαρτημένα αντανακλαστικά βρίσκουν εφαρμογή στους ανθρώπους, έβαλε τα θεμέλια στη διαπίστωση ότι οι φόβοι των ενηλίκων συχνά συνδέονται με τις εμπειρίες τις πρώιμης παιδικής ηλικίας.
Οι επικριτές του θεώρησαν το πείραμα ανήθικο, και δικαίως γιατί δε δόθηκε ιδιαίτερη σημασία στην ψυχική υγεία του μικρού Άλμπερτ, και ο Γουάτσον δεν φρόντισε έτσι ώστε ο μικρός να ξεπεράσει τη φοβία που ο ίδιος ο ερευνητής του δημιούργησε.
Βιβλιογραφία:
https://www.simplypsychology.org/classical-conditioning.html
Watson, J. B., & Rayner, R. (2000). Conditioned emotional reactions. 1920. Am Psychol, 55(3), 313–317.
Photo credit: Lewis Roberts
