Καλή Ψυχική υγεία
από την ψυχολόγο – χοροκινητική ψυχοθεραπεύτρια του “Θάλπος” Ευτυχία Νικολοπούλου
Όταν ακούμε τη λέξη παιχνίδι συνήθως τη συνδέουμε με τα παιδιά και την παιδική ηλικία. Οι ενήλικες συχνά αναστέλλουν την επιθυμία τους για παιχνίδι ή της επιτρέπουν να υπάρξει και να εκφραστεί σε συγκεκριμένες εκφάνσεις της ζωής τους όπως για παράδειγμα στη σεξουαλική συμπεριφορά, στερώντας όμως έτσι από τον εαυτό τους τη δυνατότητα για περισσότερη έκφραση, ευχαρίστηση και απόλαυση σε όλο το εύρος της καθημερινότητας και των σχέσεων με τον εαυτό και τους γύρω τους.
Υπάρχουν άτομα που για διάφορους λόγους δεν είχαν την ευκαιρία να παίξουν επαρκώς στην παιδική τους ηλικία είτε γιατί αναγκάστηκαν να αναλάβουν ευθύνες ενηλίκων από πολύ νωρίς είτε γιατί το οικογενειακό περιβάλλον και το ευρύτερο πλαίσιο στο οποίο μεγάλωσαν δεν ευνοούσε για κάτι τέτοιο. Τα άτομα αυτά έχουν στερηθεί ένα κρίσιμο κομμάτι που σχετίζεται με την ανάπτυξη της προσωπικότητας, την ανακάλυψη διαφορετικών πτυχών της προσωπικής ταυτότητας και τη διεύρυνση των κοινωνικών δεξιοτήτων.
Λόγω των αυξημένων υποχρεώσεων και ευθυνών ως ενήλικες υιοθετούμε συχνά ένα μηχανιστικό τρόπο να ζούμε τη μέρα μας επικεντρώνοντας την ενέργεια μας κυρίως στην εκπλήρωση των υποχρεώσεων μας. Συχνά μάλιστα στα πλαίσια τού να ‘’συμπεριφερόμαστε ώριμα και ενήλικα’’ αποποιούμαστε την παιδικότητά μας και την αφήνουμε αποκλειστικά στα παιδιά. Παρ’όλ’αυτά, μπορούμε να βάλουμε περισσότερο παιχνίδι στην καθημερινότητα μας και παράλληλα να είμαστε συνεπείς στις ενήλικες υποχρεώσεις μας.
Τι αποτελεί παιχνίδι;
Το παιχνίδι μπορεί να υπάρχει στη ζωή σε διαφορετικές μορφές και με διαφορετικούς τρόπους. Παιχνίδι μπορεί να είναι το οτιδήποτε προσεγγίζω με διάθεση περιέργειας, δίνοντας στον εαυτό μου την ευκαιρία να ξαφνιαστεί από την ίδια την εμπειρία. Το παιχνίδι δεν χρειάζεται να έχει άλλο νόημα και σκοπό πέρα από τη διασκέδαση και την απόλαυση. Συχνά στους ενήλικες εκφράζεται μέσα από τις λέξεις που επιλέγουν, την αλλαγή στον τόνο της φωνής και βέβαια τη χρήση του χιούμορ (Winnicott, 2005).
Γιατί είναι σημαντικό το παιχνίδι;
Κάποια από τα πολύτιμα πράγματα που μας προσφέρει το παιχνίδι είναι ότι μας κατευθύνει να ζούμε στο παρόν και να σταματήσουμε την υπερανάλυση καθώς επικεντρωνόμαστε σε κάτι έξω από τον εαυτό και τις σκέψεις μας το οποίο μας προκαλεί ευχαρίστηση. Αποτελεί εξαιρετικό τρόπο χαλάρωσης και αποφόρτισης μιας και είναι κάτι που το κάνουμε για την απόλαυσή μας και όχι γιατί πρέπει. Μας κρατάει ενεργούς και σε πνευματική εγρήγορση και ενισχύει την ευρηματικότητα και δημιουργικότητά μας καθώς χρειάζεται να σκεφτούμε λύσεις και να δράσουμε στον αντίστοιχο χρόνο.
Το παιχνίδι διευκολύνει τη σύνδεση και την οικειότητα μας με τους άλλους επειδή μοιραζόμαστε κοινές στιγμές ευχαρίστησης και ζωντάνιας. Αν πρόκειται για ομαδικό παιχνίδι τότε αυτό ενισχύει επίσης το αίσθημα του ανήκειν στους συμμετέχοντες καθώς όλοι συμβάλλουν προς την επίτευξη ενός κοινού σκοπού, ο καθένας σύμφωνα με το προσωπικό του στυλ, τις δυνατότητες και αδυναμίες του.
Σε ατομικό επίπεδο, το παιχνίδι είναι σημαντικό γιατί μπορούμε να πειραματιστούμε με διαφορετικούς ρόλους και πτυχές τους εαυτού μας που δε συνηθίζουμε στην καθημερινότητά μας καθώς και να δοκιμάσουμε συμπεριφορές που σε άλλο πλαίσιο μπορεί να μην είναι κοινωνικά αποδεκτές π.χ. Το να ΄΄κάνει κάποιος χαζομάρες’’, να είναι κανείς χοντροκομμένος, να προσπαθεί να σαγηνεύσει, να αμφισβητεί την εξουσία και τους κανόνες, να είναι αυταρχικός, να μιλάει μωρουδιακά κλπ. Επιτρέποντας στον εαυτό μας να πειραματιστεί με όλα τα παραπάνω, ενισχύουμε το αίσθημα της αυτοέκφρασης και εσωτερικής απελευθέρωσης καθώς το παιχνίδι αποτελεί ένα ασφαλές πλαίσιο πειραματισμού (Blatner & Blatner, 1997, p. 15).
Τρόποι που μπορούμε να βάλουμε το παιχνίδι περισσότερο στη ζωή μας
• Χρησιμοποιούμε απρογραμμάτιστο χρόνο για να είμαστε δημιουργικοί, να ονειροπολούμε και να αποφορτιζόμαστε με πράγματα που μας δίνουν χαρά
• Δοκιμάζουμε νέα πράγματα και ανοιγόμαστε στο απροσδόκητο
• Εμπλεκόμαστε με δραστηριότητες που σχετίζονται με τέχνες ή αθλήματα όπου μπορούμε να διευρύνουμε τους ορίζοντές μας
• Δημιουργούμε νοητικές συνδέσεις (π.χ. «πώς αλλιώς μπορώ να το χρησιμοποιήσω αυτό;», «τι άλλο μπορεί να κάνει αυτό;»)
• Τραγουδάμε και χορεύουμε μόνο για τη διασκέδαση μας υπενθυμίζοντας στον εαυτό μας να είμαστε επιεικείς μαζί του. Σηκωνόμαστε από τον καναπέ, βγαίνουμε έξω και κινούμε το σώμα μας. Δεν χρειάζεται να έχουμε σχέδιο παιχνιδιού. Απλώς ξεκινάμε να κινούμαστε και βλέπουμε τι θα συμβεί. Περπατάμε, τρέχουμε, χορεύουμε. Δοκιμάζουμε όλες τις λέξεις δράσης.
• Αφιερώνουμε χρόνο με τα παιδιά που υπάρχουν στη ζωή μας, παρατηρώντας τα όταν παίζουν. Τα παιδιά έχουν την ικανότητα να δημιουργούν παιχνίδια με το οτιδήποτε υπάρχει γύρω τους καθώς δεν τα ενδιαφέρει αυτό με το οποίο καταπιάνονται να κάνει νόημα.
Τέλος, είναι φυσιολογικό να νιώθουμε αμήχανα παίζοντας ή εκφράζοντας παιχνιδιάρικη διάθεση εφόσον αυτό είναι κάτι που δε συνηθίζουμε να κάνουμε. Το παιχνίδι απαιτεί έναν βαθμό έκθεσης απέναντι στον εαυτό και τους γύρω μας. Χρειάζεται να αφήσουμε λίγο τον έλεγχο και να ανοιχτούμε σε όλες τις πιθανότητες που το παιχνίδι φέρει. Δεν μπορούμε να ξέρουμε εκ των προτέρων πώς θα καταλήξει ένα παιχνίδι ή ένα αστείο. Χρειάζεται να πάρουμε ρίσκο, το οποίο μας εξοικειώνει με το αίσθημα της αποτυχίας. Βιώνοντας δηλαδή μίνι αποτυχίες μέσα από το παιχνίδι, από το ότι χάσαμε μέχρι το να μην γελάσει κανείς στο αστείο που είπαμε, με το να κάνουμε λάθη και να τσαλακωνόμαστε, εξοικειωνόμαστε με την αποτυχία, κάτι που είναι εξαιρετικά χρήσιμο και βοηθητικό σε όλους τους τομείς της ζωής μας.
Προσεγγίζοντας τη ζωή με παιχνιδιάρικο τρόπο και διάθεση όσο μπορούμε, τη βιώνουμε πιο ευχάριστα και ανάλαφρα ιδίως σε περιόδους που νιώθουμε ότι μας κατακλύζουν τα προβλήματα. Αυτές είναι ίσως οι περίοδοι που χρειαζόμαστε, όσο τίποτα άλλο, περισσότερο παιχνίδι και ελαφρότητα. Αυτές είναι και οι περίοδοι που καλό είναι να βάλουμε συνειδητά το παιχνίδι στην καθημερινότητα μας μεταξύ των άλλων σαν ένα εναλλακτικό τρόπο διαχείρισης των δυσκολιών μας.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
Blatner, A. & Blatner, Allee. (1997). The Art of Play: Helping Adults Reclaim Imagination and Spontaneity. (2nd ed.) New York: Brunner/Routledge-Taylor & Francis. (1st ed., 1988, New York: Human Sciences Press.
Winnicott, D. W. (2005). Playing and Reality (2nd ed.). Routledge.
http://www.playyourwaysane.com/blog/play-for-adults
Photo by DESIGNECOLOGIST on Unsplash
