Σχιζότυπη Διαταραχή της Προσωπικότητας

Από την Ψυχολόγο του «Θάλπος Καλαμάτα», Εύη Τσικρικού

Η σχιζότυπη διαταραχή προσωπικότητας (chizotypal personality disorder (STPD)), αποτελεί μια ψυχική διαταραχή που χαρακτηρίζεται από έντονο κοινωνικό άγχος, διαταραχή σκέψης, παρανοϊκό ιδεασμό, αποπροσωποίηση, παροδική ψύχωση και συχνά ασυνήθιστες πεποιθήσεις. Οι άνθρωποι με αυτή τη διαταραχή δυσκολεύονται εξαιρετικά στη διατήρηση στενών σχέσεων με τους ανθρώπους, κυρίως επειδή πιστεύουν ότι έχουν αρνητικές σκέψεις απέναντι τους. Η υπερβολή στον λόγο και το ασυνήθιστο στυλ ντυσίματος είναι επίσης συμπτώματα αυτής της διαταραχής. Όσοι έχουν STPD μπορεί να αντιδράσουν παράξενα σε συζητήσεις, να μην απαντήσουν ή να μιλήσουν στον εαυτό τους¹. 

Συχνά ερμηνεύουν τις καταστάσεις ως παράξενες ή έχουν ασυνήθιστο νόημα γι’ αυτούς, ενώ παραφυσικές και δεισιδαιμονικές πεποιθήσεις είναι συνήθεις. Τέτοιοι άνθρωποι συχνά αναζητούν ιατρική φροντίδα για άγχος ή κατάθλιψη αντί της διαταραχή τους².  Η διαταραχή αυτή εμφανίζεται σε περίπου 3% του γενικού πληθυσμού και είναι συχνότερη στους άνδρες³  και θεωρείται η πιο “δύσκολη” διαταραχή στην ομάδα τύπου Α⁴. 

Παρόλο που δεν υπάρχει συγκεκριμένη αιτία για διαταραχή αυτή, όπως και στις περισσότερες ψυχικές διαταραχές, σίγουρα είναι το αποτέλεσμα ενός συνδυασμού βιολογικής ευπάθειας, τρόπου σκέψης και κοινωνικού άγχους (βιοψυχοκοινωνικό μοντέλο). Βιολογικά, τα άτομα με σχιζότυπη διαταραχή της προσωπικότητας πιστεύεται ότι έχουν λιγότερη εγκεφαλική ύλη σε ορισμένες περιοχές, και ανωμαλίες στους νευροδιαβιβαστές ντοπαμίνης, με κάποιες ομοιότητες με τις ανωμαλίες του εγκεφάλου που υπάρχουν σε άτομα με σχιζοφρένεια. Τα άτομα με σχιζότυπη διαταραχή της προσωπικότητας έχει διαπιστωθεί να παρουσιάζουν συχνά διαφορές ως προς τον τρόπο με τον οποίο δημιουργούν νέες μνήμες, καθώς και στο πως οι εγκέφαλοι τους φαίνεται να ανταποκρίνονται όταν αντιμετωπίζουν κοινωνικές καταστάσεις. Επίσης έχοντας ένα οικογενειακό ιστορικό ψυχικής ασθένειας, αποτελεί παράγοντα κινδύνου για την ανάπτυξη σχιζοτυπικής διαταραχής της προσωπικότητας. Ενώ οι κοινωνικοί παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη της ύπαρξης και των ασυνήθιστων αντιληπτικών συμπτωμάτων της σχιζότυπης διαταραχής προσωπικότητας περιλαμβάνουν τη γέννηση κατά τη διάρκεια του χειμώνα ή του καλοκαιριού, την υψηλότερη σειρά γέννησης, τη σωματική ή σεξουαλική κακοποίηση κατά την παιδική ηλικία ή την κοινωνικοοικονομική κατάσταση της οικογένειας κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας⁵. 

Δεν υπάρχει συγκεκριμένο καθοριστικό εργαλείο διάγνωσης που μπορεί να εκτιμήσει με ακρίβεια ότι ένα άτομο έχει σχιζότυπη διαταραχή της προσωπικότητας Για να διαπιστωθεί η ύπαρξη σχιζότυπης διαταραχής της  προσωπικότητας, οι επαγγελματίες υγείας διεξάγουν μια συνέντευξη, που αφορά το ιστορικό του ασθενή αλλά και την ύπαρξη συμπτωμάτων, πιο συγκεκριμένα τα προαναφερθέντα διαγνωστικά κριτήρια. Όπως συμβαίνει με οποιαδήποτε αξιολόγηση ψυχικής υγείας, ο επαγγελματίας υγείας θα εργαστεί συνήθως για να αποκλείσει άλλες ψυχικές διαταραχές, συμπεριλαμβανομένων των διαταραχών της διάθεσης, όπως η κατάθλιψη και οι διαταραχές άγχους, ιδεοψυχαναγκαστικών συμπτωμάτων, άλλων τύπων διαταραχών προσωπικότητας, κατάχρησης φαρμάκων καθώς και των προβλήματων της έλλειψης επαφής με την πραγματικότητα, όπως η σχιζοφρένεια ή η παραληρητική διαταραχή⁶. 

Η σχιζότυπη  είναι μία από τις πιο απλές διαταραχές της προσωπικότητας για να αναγνωριστεί, αλλά μία από τις πιο δύσκολες για θεραπεία μέσω ψυχοθεραπεία⁷.  Τα άτομα με STPD θεωρούν συνήθως ότι είναι απλά εκκεντρικά, πρακτικά ή μη συμβατικά. Κατά κανόνα, υποτιμούν την ακαταλληλότητα της κοινωνικής τους απομόνωσης και των αντιληπτικών τους στρεβλώσεων. Δεν είναι τόσο εύκολο να κερδίσουμε τη σχέση με τους ανθρώπους που υποφέρουν από STPD λόγω του γεγονότος ότι η αυξανόμενη εξοικείωση και η οικειότητα συνήθως αυξάνουν το επίπεδο άγχους και δυσφορίας τους. Στις περισσότερες περιπτώσεις δεν ανταποκρίνονται στην φιλικότητα και το χιούμορ⁸.  Για την αντιμετώπιση της χρησιμοποιείται φαρμακευτική αγωγή μόνο ένα υφίσταται συν νοσηρότητα με άλλες ψυχικές διαταραχές⁹. 

 

Βιβλιογραφία

1. Schacter, Daniel L., Daniel T. Gilbert, and Daniel M. Wegner. Psychology. Worth Publishers, 2010. Print.

2. “Schizotypal Personality Disorder (pp. 655–659)”. Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fifth Edition (2013). ISBN 978-0-89042-555-8.

3. Pulay, A. J., Stinson, F. S., Dawson, D. A., Goldstein, R. B., Chou, S. P., Huang, B.; et al. (2009). “Prevalence, correlates, disability, and comorbidity of DSM-IV schizotypal personality disorder: results from the wave 2 national epidemiologic survey on alcohol and related conditions”. Primary Care Companion to the Journal of Clinical Psychiatry. 11 (2): 53–67. doi:10.4088/pcc.08m00679.

4. Comer, Ronald; Comer, Gregory. “Personality Disorders” (PDF). Worth Publishers. Princeton University. Retrieved 30 April 2017.

5. https://www.medicinenet.com/schizotypal_personality_disorder/article.htm#what_are_schizotypal_personality_disorder_symptoms_and_signs

6. https://www.medicinenet.com/schizotypal_personality_disorder/article.htm#what_are_schizotypal_personality_disorder_symptoms_and_signs

7. Chapter 12 – The Schizotypal Personality. (In: Theodore Millon (2004). Personality Disorders in Modern Life. Wiley, 2nd Edition. ISBN 0-471-23734-5. p. 403.)

8. Siever, L.J. (1992). “Schizophrenia spectrum disorders”. Review of Psychiatry. 11: 25–42.

9. Livesley, John W. (2001). Handbook of Personality Disorders: Theory, Research, and Treatment. The Guilford Press. ISBN 978-1572306295.

 

Photo credit: Ben White