Συν-εξάρτηση

από την ψυχολόγο του “Θάλπος Αττικής” Μαρία Μακριδάκη

Όταν η αγάπη συγχέεται με την συνεχή φροντίδα, τότε ανακυκλώνονται και διαιωνίζονται σχέσεις συν-εξάρτησης, δηλαδή δυσλειτουργικές σχέσεις εξάρτησης, φροντίδας και αποκλειστικότητας. Όταν υπάρχουν θέματα ορίων και ένας άνθρωπος δεν εμπιστεύεται τον εαυτό του και δεν αναγνωρίζει τις ανάγκες του, τότε ικανοποιείται μέσα από την εκπλήρωση των αναγκών αυτού με τον οποίο σχετίζεται.

Η συν-εξάρτηση ξεκίνησε να πρώτο-χρησιμοποιείται ως όρος στα μέσα του προηγούμενου αιώνα για να περιγράψει συγκεκριμένα μοτίβα συμπεριφοράς που εμφάνιζαν σύντροφοι και παιδιά ατόμων με εξάρτηση στο αλκοόλ. Προστατευτικές συμπεριφορές που συντελούσαν στην διαιώνιση του προβλήματος της εξάρτησης όπως ψέματα και κάλυψη.       

Στις μέρες μας με τον όρο συν-εξάρτηση αναφερόμαστε στην σχέση εκείνη κατά την οποία το ένα άτομο συγχωνεύεται, μαζί με τις ανάγκες του, στο έτερο άτομο της σχέσης χάνοντας τα “θέλω” και την ανεξαρτησία του, οικειοποιώντας και εκπληρώνοντας τα “θέλω” του άλλου.

Η εξάρτηση του συν-εξαρτημένου λοιπόν είναι πολύ ισχυρή, νιώθει υπεύθυνος για την πραγμάτωση των αναγκών του ατόμου που σχετίζεται, αφήνοντας πίσω ακόμα και την προσωπική του φροντίδα. Η αυτό-αξία του προσδιορίζεται από τον βαθμό ικανοποίησης και φροντίδας του άλλου.

Αυτή η στάση ζωής φαίνεται να εμφανίζεται και να διαμορφώνεται στην παιδική ηλικία ως αναγκαία συμπεριφορά επιβίωσης σε ένα δύσκολο και δυσλειτουργικό παιδικό οικογενειακό περιβάλλον. Σε ένα τέτοιο περιβάλλον δυσκολίας επιβίωσης βέβαια, μπορεί να έχει στρατηγικό ρόλο όμως, μεγαλώνοντας και συνεχίζοντας το ίδιο μοτίβο συμπεριφοράς δημιουργείται σοβαρό πρόβλημα στη δημιουργία μιας λειτουργικής και αμοιβαία επωφελούς σχέσης.  

Η ανάληψη της ευθύνης για την πλήρη ικανοποίηση του άλλου, λοιπόν, είναι μεγάλη και είναι λογικό να φέρνει άγχος, και φθορά ψυχική και σωματική. Όσο περισσότερο αρχίζει να λύνει προβλήματα και να ικανοποιεί ανάγκες άλλου, τόσο περισσότερο επαναπαύεται και αδρανοποιείται με αποτέλεσμα να δημιουργούνται μεγαλύτερα θέματα προς επίλυση και περισσότερη κούραση. Ξεκινά λοιπόν ένας ατέρμονος κύκλος έτερο-φροντίδας και προσωπικής παραμέλησης. Αυτή η “αυτοθυσία” δημιουργεί μια άνιση και τοξική σχέση. Στόχος της είναι η αποδοχή και η αγάπη του άλλου για να μπορέσει να υπάρξει και η αγάπη προς τον εαυτό.

Το να φροντίζεις και να υποστηρίζεις αυτούς που αγαπάς δεν είναι σε καμία περίπτωση δυσλειτουργικό. Όταν όμως η μόνη προτεραιότητα είναι οι ανάγκες του άλλου σε βαθμό που αυτό-προσδιορίζεσαι μόνο αναφορικά με αυτές, τότε μιλάμε για σχέση συν-εξάρτησης.

Σε μια σχέση θα πρέπει να νιώθεις άνετα να επικοινωνείς τις δικές σου ανάγκες και να τις εκπληρώνεις, να ζητάς υποστήριξη όταν τη χρειάζεσαι και να βάζεις όρια στο πόσο και πως μπορείς να βοηθήσεις τον άλλο για να είναι αυτή η σχέση υγιής.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: 

Bacon, I., McKay, E., Reynolds, F. et al. The Lived Experience of Codependency: an Interpretative Phenomenological Analysis. International Journal of Mental Health Addiction 18, 754–771 (2020).

Cullen, J., & Carr, A. (1999). Codependency: an empirical study from a systemic perspective. Contemporary Family Therapy, 21 (4), 505-526.

Photo by Jackson Simmer on Unsplash