Από την Ψυχολόγο του “Θάλπος Αττικής”, Μαρία Μακριδάκη
Tο πείραμα για το οποίο θα μιλήσουμε σε αυτό το άρθρο πραγματοποιήθηκε το 1968 σε μία σχολική τάξη στην Iowa των ΗΠΑ από την Jane Elliott. Είναι ένα αρκετά γνωστό πείραμα το οποίο η Elliott εμπνεύστηκε επηρεαζόμενη από το κοινωνικοπολιτικό κλίμα της εποχής μετά τη δολοφονία του Δρ Martin Luther King JR, ακτιβιστή υπέρ των κοινωνικοπολιτικών δικαιωμάτων των Αφροαμερικανών και ηγέτη του Αφροαμερικανικού Κινήματος Η Elliott, δασκάλα της τρίτης τάξης στο Ράσβιλ μια μικρή επαρχιακή πόλη με μόνο λευκούς κατοίκους, δημιούργησε μια βιωματική άσκηση για να γίνουν κατανοητές στους μαθητές της οι επιπτώσεις του ρατσισμού και των προκαταλήψεων.
Έτσι λοιπόν μία μέρα διαίρεσε την τάξη σε δυο διαφορετικές ομάδες. Στους μαθητές με μπλε μάτια και στους μαθητές με καφέ μάτια. Η ομάδα με τα μπλε μάτια ορίστηκε από την ίδια ως ανώτερη ομάδα από την ομάδα με τα καφέ μάτια. Η πρώτη λοιπόν ομάδα είχε πλέον προνόμια σε σχέση με την δεύτερη ομάδα και αποθάρρυνε την αλληλεπίδραση μεταξύ των ομάδων. Η ομάδα με τα μπλε μάτια είχαν 5 λεπτά παραπάνω διάλλειμα, είχαν δεύτερο μεσημεριανό και τους επιτρεπόταν να παίξουν στην παιδική χαρά. Αντίθετα, οι μαθητές με τα καστανά μάτια ήταν αναγκασμένοι να φορούν ένα μπλε κολάρο για να ξεχωρίζουν, να πίνουν νερό μόνο από χάρτινα ποτήρια και δεν τους επιτρεπόταν να παίξουν στην παιδική χαρά. Σαν να μην έφτανε αυτό η Elliott κατέκρινε και μείωνε δημόσια κάθε κίνηση μαθητή με καστανά μάτια ενώ επιβράβευε τα γαλανομάτικα παιδιά. Αυτό που παρατηρήθηκε ήταν ότι η συμπεριφορά των παιδιών άλλαξε σχεδόν αμέσως. Η πρώτη ομάδα με τους μαθητές με τα μπλε μάτια εκφόβιζαν τα παιδιά της άλλης ομάδας που ένιωθαν ήδη πολύ άσχημα για τον εαυτό τους.
Την άλλη μέρα έγινε αντιστροφή των ρόλων με σαφή δυσαρέσκεια των μαθητών με μπλε μάτια και μεγάλη ανακούφιση των παιδιών με καστανά. Επίσης υπήρξε μετάπτωση της σχολικής απόδοσης μέσα σε μια μέρα, η απόδοση των μαθητών που ένιωθαν μειονεκτικά έπεφτε. Μετά το τέλος της άσκησης η δασκάλα συζήτησε με τους μαθητές της για το πως ένιωθαν συγκρίνοντας της συνθήκες αυτές του μικρόκοσμου τους με την κοινωνία, τα πρόσφατα γεγονότα και το φυλετικό ρατσισμό.
Βλέπουμε τα πολύ άμεσα αποτελέσματα των διακρίσεων στον ψυχισμό μέσα από αυτό το πείραμα και κατανοούμε ότι δυστυχώς δεν είναι δύσκολο ο ρατσισμός να παρεισφρήσει ανάμεσα μας όταν οι διακρίσεις και η ανισότητα είναι ο κανόνας του κοινωνικού περιβάλλοντος.
Βιβλιογραφία
http://www.academia.edu/8313433/Jane_Elliot_s_Blue_Eyes_and_Brown_Eyes_Experiment_A_Reaction
PHOTO CREDIT: Carl Fredrickson