Ενίοτε, ο καθένας μας αισθάνεται λίγο ανασφαλής, αφού σκεφτόμαστε ότι δεν είμαστε αρκετά ελκυστικοί, έξυπνοι, ή ότι δεν έχουμε την ζωή που είχαμε φανταστεί για εμάς. Πολλές φορές, συγκρίνουμε τον εαυτό μας με τους ανθρώπους γύρω μας, με αποτέλεσμα να νιώθουμε ακόμα χειρότερα.
Είναι σημαντικό, στα πλαίσια της αυτογνωσίας, να αναγνωρίζουμε τα μειονεκτημάτα που τυχόν έχουμε (διότι ουδείς τέλειος), και να μην τα συγχέουμε με τις ανασφάλειες που αναπτύσσουν μια έμμονη καθήλωση σε ένα μικρό ή φανταστικό ελάττωμα.
Πώς, όμως, καταλήγει ο ανθρώπινος νους να λειτουργεί έτσι;
Κανείς δεν γεννιέται με ένα γονίδιο αυτο-μίσους. Είναι μια πολιτιστική ανάπτυξη που προέρχεται από τη θέση μας στην κοινωνία και τις εμπειρίες μας. Βέβαια,ο καθένας γεννιέται με διαφορετική ιδιοσυγκρασία και κάθε ιδιοσυγκρασία είναι λιγότερο ή περισσότερο ευάλωτη στην ανασφάλεια. Τα πόσο ανασφαλές μπορεί να είναι ένα άτομο δεν εξαρτάται από το πώς φαίνεται ή από το πόσο ευρύ κοινωνικό κύκλο έχει, ενώ είναι ένας μύθος να θεωρήσουμε ότι η τάση προς εσωστρέφεια ισούται με την ανασφάλεια.
Μερικοί άνθρωποι αντισταθμίζουν τις ανασφάλειές τους προσπαθώντας να δείξουν ότι είναι καλύτεροι από τους άλλους. Δηλαδή, τους αρέσει να περιαυτολογούν, να αναφέρονται στα επιτεύγματά τους, να θυμίζουν στους άλλους τις επιτυχίες τους ή ακόμα και να υποτιμούν συναδέλφους, φίλους και μέλη της οικογένειάς τους. Ο ψυχολόγος Alfred Adler, ο οποίος πρώτος μίλησε για τον όρο «κόμπλεξ κατωτερότητας», αναφέρεται σε αυτή την τάση ως «επιδίωξη υπεροχής».
Υπάρχουν, φυσικά, και οι δικαιολογημένες ανασφάλειες οι οποίες προκύπτουν από πραγματικά γεγονότα που έχουν συμβεί στη ζωή μας και το να παραδεχόμαστε αυτά τα συναισθήματα είναι ψυχολογικά υγιές. Εάν έχετε έρθει αντιμέτωποι με μία επιδίωξη υπεροχής από συνεργάτη, εργοδότη, φίλο, ή όταν ο/η σύντροφός σας εκφράζει την ανησυχία του για το μέλλον της σχέσης σας, ή όταν οι γονείς σας αμφισβητούν τις ικανότητές σας επισημαίνοντας όλες τις αποτυχίες και τις χαμένες σας ευκαιρίες, είναι φυσιολογικό να κλονίζεται η αυτοεκτίμησή σας. Ωστόσο, αναγνωρίζοντας ότι έχετε υποστεί χειρισμό με αυτό τον τρόπο, μπορεί να σας βοηθήσει να απορρίψετε αυτή την αρνητική αυτό-αξιολόγηση στης οποίας την διαδικασία μπήκατε.
Η ανασφάλεια στις σχέσεις είναι μια άλλη τεράστια παγίδα για τους ενήλικες. Κακές εμπειρίες μπορεί να οδηγήσουν σε νευρωτική ή αυτοκαταστροφική συμπεριφορά, επειδή βασίζουμε την αξία μας στην γνώμη ή αγάπη κάποιου άλλου ατόμου.
Ακόμα κι αν δεν έχει βιώσει κάποιος έντονες ανασφάλειες ως παιδί, ως ενήλικας μπορεί να συναντήσει καταστάσεις ζωής, όπου η ανασφάλεια μπορεί να εμφανιστεί. Τα περισσότερα από αυτά τα προβλήματα προέρχονται από το πώς οι άνθρωποι τοποθετούν τον εαυτό τους στην κοινωνία, καθώς και μέσα από τις συγκρίσεις με άλλους. Ο καθένας μας είναι επιρρεπής στο να το κάνει αυτό. Όταν, για παράδειγμα, έχουμε λιγότερα χρήματα και επιτυχία από τους συνομίληκούς μας, ή όταν έχουμε παραπάνω κιλά ή είμαστε μεγαλύτερη σε ηλικία. Είναι πολύ σημαντικό, όμως, για την αυτοεκτίμησή μας, να αξιολογούμε όχι μόνο τα πιθανά ελαττώματά μας, αλλά να αξιολογούμε και τις μοναδικές ιδιότητες που διαθέτουμε.
Είναι δύσκολο να εντοπίσουμε τη βαθύτερη αιτία της ανασφάλειας. Μπορεί να αρχίσει στην παιδική ηλικία ή να αναπτυχθεί με την πάροδο του χρόνου. Μπορεί να μας καθηλώσει διανοητικά και συναισθηματικά, ή απλά να δυσκολευόμαστε να προσεγγίσουμε ανθρώπους που δεν γνωρίζουμε. Αλλά αυτό που πραγματικά έχει σημασία είναι ότι κατ’ ουσίαν όλοι είμαστε ανασφαλείς με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Κάθε φορά που προσπαθείτε να υπερισχύσετε των αρνητικών στάσεων και πεποιθήσεων για τον εαυτό σας, να θυμάστε ότι σχεδόν όλοι όσοι γνωρίζετε έχουν περάσει από την ίδια «μάχη».
Η διαδικασία διερεύνησης του πραγματικού εαυτού μας (αυτογνωσία) είναι αυτή που μπορεί να μας βοηθήσει να τον αγαπήσουμε, να ζήσουμε μέσα από τις δικές μας επιλογές, χωρίς οι άλλοι να εκμεταλλεύονται τις αδυναμίες μας (διότι αδυναμίες έχουμε όλοι) και να μας χειρίζονται για τα δικά τους συμφέροντα. Αλλά και να μην παρασυρόμαστε από την ανάγκη να παρουσιάσουμε στον περιβάλλον μας μία «ιδανική», πλην, όμως, ψεύτικη εικόνα μας.
Αρθρογραφία:
- www.30somethingtherapy.com
- www.psychologytoday.com