Πώς γινόμαστε ανθεκτικοί στη ζωή

Από την Ψυχολόγο του «Θάλπος Αττικής», Μαρία Μακριδάκη

 

Σε αυτό το άρθρο θα μιλήσουμε για την ψυχική ανθεκτικότητα. Αρχικά θεωρείτο ένα εγγενές γνώρισμα του ανθρώπου όπου ένα άτομο είχε την ψυχολογική ικανότητα να ανακάμπτει ύστερα από αντίξοα γεγονότα, όμως φαίνεται ότι τελικώς είναι μια δυναμική διαδικασία. Ειδικότερα, η ψυχική ανθεκτικότητα (psychological resilience) ορίζεται ως η δυναμική διαδικασία θετικής προσαρμογής, παρά την ύπαρξη δυσκολιών και αντίξοων συνθηκών και παρά την έκθεση σε παράγοντες επικινδυνότητας (Luthar et al. 2000).     

Η ψυχική ανθεκτικότητα έχει να κάνει με την πολυεπίπεδη αλληλεπίδραση μεταξύ προστατευτικών παραγόντων και παραγόντων επικινδυνότητας (Condly, 2006). Όταν αναφερόμαστε στους προστατευτικούς παράγοντες, εννοούμε πχ τον ευπροσάρμοστο χαρακτήρα, την θετική αυτοαντίληψη, το θετικό και ήρεμο οικογενειακό κλίμα, τα υποστηρικτικά κοινωνικά πλαίσια. Αντίστοιχα οι παράγοντες επικινδυνότητας θα μπορούσαν να συμπεριλαμβάνουν βιολογικές προδιαθέσεις, έκθεση σε τραυματικές εμπειρίες, αρνητική αυτοαντίληψη.

Για να το δούμε πρακτικά, είναι σημαντικό, σε ένα γρήγορα εξελισσόμενο και ολοένα πιο απαιτητικό κόσμο να μπορούμε όταν πέφτουμε να ξανασηκωνόμαστε. Είτε σε προσωπικό και διαπροσωπικό επίπεδο, είτε σε κοινωνικό και επαγγελματικό.  Η σωστή διαχείριση του καθημερινού στρες και η ευκολία προσαρμογής μας σε ξαφνικές αλλαγές δείχνουν έναν ψυχικά ανθεκτικό άνθρωπο.  

Ο ψυχικά ανθεκτικός άνθρωπος αντιμετωπίζει δυσκολίες στη  ζωή του και δεν είναι άτρωτος. Έχει την εμπειρία λοιπόν του συναισθηματικού πόνου και της θλίψης όπως και είναι λογικό να την έχουν όλα τα άτομα που έχουν υποστεί τραύμα ή μεγάλες αντιξοότητες. Πως να ξέρεις άλλωστε αν είσαι ψυχικά ανθεκτικός αν η ζωή δεν στο έχει “τεστάρει”; Πως ξέρεις ότι μπορείς να σηκώνεσαι αν δεν έχεις πέσει; Άρα ο δρόμος προς την ανθεκτικότητα είναι πιθανό να περνάει μέσα από την εμπειρία της έντονης συναισθηματικής δυσφορίας.

Εφόσον όμως η ανθεκτικότητα είναι δυναμική σημαίνει ότι επιδέχεται διόρθωσης. Πως μπορούμε  λοιπόν να βοηθήσουμε τον εαυτό μας να ξανασηκωθεί όταν έχει πέσει; Καταρχάς θα πρέπει πρώτα να παραδεχτούμε ότι πέσαμε. Είναι σημαντικό να εκπαιδευτούμε στο να ενδοσκοπούμε, στο να είμαστε ειλικρινείς με τον εαυτό μας, να είμαστε αυτό-αναφορικοί χωρίς εγωπάθεια, αλλά με ένα πλούσιο συναισθηματικό λεξιλόγιο. Επίσης δεν είναι ποτέ αργά να δημιουργήσουμε ένα πλούσιο κοινωνικό υποστηρικτικό σύστημα μέσω της κινητοποίησης μας σε ευχάριστες κοινωνικές δραστηριότητες. Προσφέροντας στον εαυτό μας πάντα ευκαιρίες για την δημιουργία υγιών κοινωνικών και διαπροσωπικών δεσμών που θα δράσουν και αυτοί ως προστατευτικός παράγοντας όταν πέσουμε.   

Τέλος για τα παιδιά και τους εφήβους, πρέπει να τονίσουμε ότι θα ήταν ιδανική ως προστατευτικός παράγοντας η ύπαρξη ενός υγιούς και πλήρους εκπαιδευτικού συστήματος που θα παρέχει αυτογνωσιακά εργαλεία και εργαλεία ενίσχυσης της θετικής αυτοαντίληψής μας.

 

Βιβλιογραφία

http://www.resilience-project.eu/fileadmin/documents/Guidelines_gr_2014.pdf

Condly, S. J. (2006). Resilience in children: A review of literature with implications for education. Urban Education, 41(3), 211-236.

Luthar, S. S., Cicchetti, D., & Becker, B. (2000). The construct of resilience: A critical evaluation and guidelines for future research. Child Development, 71 (3), 543-562.

 

PHOTO CREDIT: Sarah Kilian