Ψυχικές Διαταραχές
Αδιαμφισβήτητη είναι η σπουδαιότητα της εργασίας, αφού αποτελεί τον κυριότερο παράγοντα δημιουργίας και εξέλιξης μιας κοινωνίας. Με την εργασία παρέχεται στο άτομο η δυνατότητα να εξασφαλίσει όλα εκείνα τα αναγκαία στοιχεία που συμβάλλουν στην διαβίωσή του, ενθαρρύνεται η αυτοεκτίμησή του και αναπτύσσεται η κοινωνικότητα του, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται οι απαραίτητες συνθήκες για την ισορροπία του ψυχισμού του.
Κατανοώντας, λοιπόν, τα θετικά στοιχεία που συνεισφέρει η εργασία στην καθημερινότητα του ατόμου, εύκολα γίνεται αντιληπτό το πόσο συντριπτική μπορεί να αποβεί η απώλεια της εργασίας.Δυστυχώς, στην σύγχρονη κοινωνία παρατηρείται όλο και μεγαλύτερη ένταση του φαινομένου της ανεργίας, γεγονός που συμβάλλει στην δημιουργία συναισθηματικών διαταραχών στον άνεργο.
Διεγείρει ποικίλα αρνητικά συναισθήματα στο άτομο όπως απογοήτευση, θυμό, θλίψη, ανησυχία, πικρία, απελπισία, αίσθηση ανικανότητας συντήρησης του εαυτού του αλλά και της οικογένειας του, έντονο φόβο για την δυσκολία εύρεσης νέας θέσης εργασίας, καθώς και κατάθλιψη.
Η μακροχρόνια ανεργία μπορεί να θρυμματίσει την προσωπική του ταυτότητα και να αποφέρει τεράστιες και δραστικές αλλαγές στη ψυχική του δομή. Για παράδειγμα μπορεί να προκαλέσει απάθεια, ευερεθιστότητα, έλλειψη θέλησης και κινήτρου για βελτίωση, έλλειψη ευχαρίστησης και ικανοποίησης, απομόνωση. Επίσης, κλονίζεται η πίστη του και η εμπιστοσύνη στον εαυτό του, το οποίο έχει ως αποτέλεσμα να επηρεαστούν άμεσα οι οικογενειακές και οι κοινωνικές του σχέσεις.
Ωστόσο, η απώλεια εργασίας αποτελεί υποκειμενική εμπειρία αφού το κάθε άτομο αντιδράμε διαφορετικό τρόπο σύμφωνα με τις δεξιότητες, την προσωπικότητα και τις εμπειρίες του.
Σε κάθε περίπτωση πρέπει να αντιμετωπίζεται με ψυχραιμία και να γίνεται από το άτομο συνειδητή προσπάθεια ώστε να μην επηρεαστούν σημαντικά η λειτουργικότητα του, καθώς και οι κοινωνικές και οικογενειακές του σχέσεις. Μερικές ενδεικτικές προτάσεις είναι οι εξής:
Αναγνώριση του προβλήματος. Είναι σημαντικό να αποδεχτούμε την πραγματικότητα. Βοηθάει να πούμε στον εαυτό μας ή σε όποιον αντιμετωπίζει το πρόβλημα της απώλειας εργασίας: “Ναι έχεις δίκιο, είναι σημαντικό πρόβλημα. Είναι αλήθεια πως είναι δύσκολο. Συνέβη σε σένα, είναι μια πραγματικότητα, αλλά θέλει δύναμη και κουράγιο. ”Είναι καλό να υπάρχει ρεαλισμός κατά την αντιμετώπιση των αρνητικών συναισθημάτων που επιφέρει η ανεργία. Είναι μια πολύ δύσκολη κατάσταση, είναι ένα πρόβλημα σοβαρό και πρέπει να τη βλέπει κανείς στις πραγματικές τις διαστάσεις. Με ευελιξία, τόλμη, ελπίδα αλλά και ρεαλιστική αντιμετώπιση των πραγμάτων.
Έκφραση-εξωτερίκευση του προβλήματος. Εκείνος που αντιμετωπίζει το πρόβλημα της ανεργίας, ωφελείται όταν κάποιος του δίνει ενθαρρυντικά χτυπήματα στην πλάτη, όταν δέχεται την συμπαράσταση του και όταν του μιλάει ενθαρρυντικά ή αισιόδοξα. Ακόμα καλύτερα είναι να βρεθεί κάποιος να τον ρωτήσει “πώς αισθάνεσαι;” και να είναι διατεθειμένος να ακούσει υπομονετικά την απάντηση. Αυτός που έχει πρόβλημα, νιώθει την ανάγκη να μιλήσει, να εκφραστεί, να κλάψει, να εκτονωθεί μιλώντας. Πολλές φορές, η συναισθηματική έκφραση αποφεύγεται από φόβο μήπως θεωρηθεί αδυναμία. Αυτό όμως δημιουργεί καταπιεσμένη συναισθηματική φόρτιση που μπορεί να οδηγήσει σε ξεσπάσματα και επιθετική συμπεριφορά ή σε θλίψη και απόσυρση. Καλό θα είναι αυτός που αντιμετωπίζει το πρόβλημα να μάθει να εκφράζεται χρησιμοποιώντας λέξεις που αντιστοιχούν σε συναισθήματα: φόβος, θυμός, ντροπή, ενοχή, απογοήτευση, θλίψη, άγχος, αγωνία.
Ψυχολογική υποστήριξη. Η συμβουλευτική στήριξη θα βοηθήσει το άτομο να συνειδητοποιήσει την πραγματικότητα, να επανεκτιμήσει τις προσωπικές του ικανότητες που ενδέχεται να έχει απαξιώσει, να αποδώσει ρεαλιστικά τις αιτίες της αποτυχίας του και να διαχειριστεί με κατάλληλο τρόπο τα αρνητικά και επώδυνα συναισθήματα που εγείρονται κατά τη μακροχρόνια ανεργία. Επίσης μπορεί να βοηθήσει το άτομο να μάθει νέες, διεκδικητικές και αποτελεσματικές μορφές συμπεριφοράς που θα ενισχύσουν την επιδιωκόμενη παρουσία του μέσα στην αγορά εργασίας. Τέλος, η ψυχολογική υποστήριξη συμβάλλει σημαντικά στην επεξεργασία τυχόν βαθύτερων συγκρούσεων που προκύπτουν εξαιτίας των προβλημάτων που επιφέρει η απώλεια της εργασίας.
Ανάπτυξη αισθήματος χρησιμότητας. Το να αισθανθεί το άτομο χρήσιμο δίνει ένα “αντίβαρο” στην αίσθηση αποτυχίας και βοηθά να αναπληρώσει τη χαμένη του αυτοαξία. Η εθελοντική προσφορά υπηρεσιών έχει πολλά οφέλη για το άτομο, αφού δημιουργεί γνωριμίες, ενθαρρύνει την ανεξαρτησία του ατόμου εμπλουτίζει τις εμπειρίες του και ενισχύει την δημιουργικότητα. Παράλληλα, το ρεπερτόριο προϋπηρεσίας του μεγαλώνει, ενώ ακόμα μπορεί να οδηγήσει σε αμειβόμενη εργασία.
Ο συγκερασμός και η εφαρμογή, λοιπόν, όλων των παραπάνω μπορούν να βοηθήσουν το άτομο να αντιμετωπίσει τα συνήθεις αρνητικά αποτελέσματα που επιφέρει η απώλεια της εργασίας στην ψυχική του ευεξία. Οφείλει να μπορεί να χρησιμοποιήσει την κατάσταση αυτή προς όφελός του και να βγει από αυτή πιο δυνατό και αληθινό με τον εαυτό του.
