Άρθρα και Έρευνες
Από την Κοινωνική Λειτουργό Μαρία Γούζιου
Η ψυχική υγεία αποτελεί ένα σημαντικό μέρος της συνολικής υγείας του κάθε ατόμου, δεδομένου ότι καθορίζει την συμπεριφορά, την αντίληψη, τη σκέψη και την επικοινωνία με το κοινωνικό του περιβάλλον. Γι’ αυτό άλλωστε δεν είναι τυχαίο ότι εμπεριέχεται στον ορισμό της υγείας που δίνεται από τον Π.Ο.Υ., όπου: «Η υγεία είναι μία κατάσταση πλήρους σωματικής ψυχικής κοινωνικής ευεξίας και όχι απλώς η απουσία νόσου ή αναπηρίας».
Τα χαρακτηριστικά του ψυχικά υγιούς ατόμου είναι η επίγνωση της ατομικής ταυτότητας, η αυτοδυναμία, η δυνατότητα αντίστασης στο άγχος, η δυνατότητα επίλυσης προβλημάτων, η κοινωνική συμμετοχικότητα και η αντίσταση σε κοινωνικές επιδράσεις, η δυνατότητα ελέγχου του περιβάλλοντος και η ικανότητα να έχει το άτομο θετικά συναισθήματα και να είναι λειτουργικό στο εργασιακό περιβάλλον. Με όρους της ψυχανάλυσης, το υγιές ψυχικά άτομο είναι εκείνο που έχει ισχυρό Εγώ και που δεν καταφεύγει εύκολα σε μηχανισμούς άμυνας όταν έρχεται αντιμέτωπο με μία ψυχολογική σύγκρουση. ( Μαδιανός, 2000).
Όμως, η ψυχική μας υγεία επηρεάζεται από μία σειρά παραγόντων, όπως κοινωνικούς, ψυχολογικούς και βιολογικούς παράγοντες. Είναι γεγονός λοιπόν ότι αλλαγές που συντελούνται στον κοινωνικό-οικονομικό τομέα, στις συνθήκες εργασίας, στο βιοτικό επίπεδο, επηρεάζουν σημαντικά την ποιότητα ζωής ενός ατόμου σε οποιαδήποτε φάση της ζωής του.
Σύμφωνα με στατιστικές εκτιμήσεις του 2011 του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, διαπιστώθηκε ότι σχεδόν 165 εκατομμύρια άτομα ετησίως στην Ευρώπη (38,2%) εμφανίζουν κάποια ψυχική διαταραχή. Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ του 2014, παρατηρήθηκε ότι λόγω της οικονομικής κρίσης και των προβλημάτων στο σύστημα της δημόσιας υγείας σημειώθηκε μεγάλη αύξηση του ποσοστού της κατάθλιψης. Πιο συγκεκριμένα, το (4,7%) του πληθυσμού δηλώνει ότι πάσχει από κατάθλιψη, ποσοστό που είναι αυξημένο κατά (80,8%) σε σχέση με ποσοστό του 2009 (2.6%). Κατάθλιψη φαίνεται να εμφανίζουν 3 στους 10 άνδρες (33.0%) και σχεδόν 7 στις 10 γυναίκες (67.0%). Επίσης, το (7,6%) πάσχει από αγχώδεις διαταραχές, το (1,7%) από άλλες ψυχικές διαταραχές και το (1,0%) από ανοϊκή διαταραχή ή νόσο Alzheimer.
Από τα παραπάνω στατιστικά στοιχεία διαπιστώνουμε ότι τα ψυχικά νοσήματα τείνουν να εξελιχθούν σε παγκόσμια επιδημία, καθώς περίπου το (10%) του ενήλικου πληθυσμού θα εμφανίσουν κάποιο είδος ψυχικής ή συμπεριφορικής διαταραχής σε κάποια στιγμή της ζωής τους. Η οικονομική ύφεση επιδρά κατά τρόπο πολλαπλό στην υγεία του ατόμου, καθώς αφενός σε περιόδους ύφεσης μειώνονται οι πόροι για την υγεία και τις δομές πρόνοιας, αφετέρου οι επιπτώσεις στο εργασιακό περιβάλλον με τη μείωση των αποδοχών, την εργασιακή ανασφάλεια και την απώλεια θέσεων εργασίας, έχει ως συνέπεια την αύξηση του ποσοστού των ψυχικών διαταραχών.
Οι ψυχικές διαταραχές ανάλογα με τη μορφή με την οποία εκδηλώνονται μπορεί να έχουν σοβαρές συνέπειες στη δομή της προσωπικότητας, της συμπεριφοράς και την ψυχοκοινωνική διάθεση του ασθενούς. Πιο συγκεκριμένα, επηρεάζουν την ικανότητα του ατόμου να έχει ικανοποιητικές σχέσεις με τους συνανθρώπους του, να εργάζεται δημιουργικά και να φροντίζει για τις ανάγκες του. (Σταθόπουλος, 2005)
Οι ψυχικές διαταραχές είναι στην πλειοψηφία τους αντιμετωπίσιμες, εφόσον γίνεται σωστή χρήση των διαθέσιμων θεραπειών. Ωστόσο, η αντιμετώπιση καθίσταται δύσκολη στις περιπτώσεις κατά τις οποίες είτε δεν γίνεται σωστή διάγνωση της σοβαρότητας της διαταραχής, είτε δεν κατανοούνται σωστά τα οφέλη που προκύπτουν από τις υπηρεσίες θεραπείας των ψυχικών ασθενειών.
Τα άτομα με ψυχικές διαταραχές εκτίθενται καθημερινά σε ένα ευρύ φάσμα παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Το στίγμα που αντιμετωπίζουν σημαίνει ότι συχνά περιθωριοποιούνται από την κοινωνία και δεν λαμβάνουν τη φροντίδα που χρειάζονται. Παράλληλα, αντιμετωπίζουν διακρίσεις σε καθημερινή βάση μεταξύ άλλων στους τομείς της εκπαίδευσης, της απασχόλησης και της στέγασης.
Είναι λοιπόν αναγκαίο, να γίνουν συντονισμένες προσπάθειες και να σχεδιαστούν κατάλληλες μέθοδοι θεραπείας, ώστε να αυξηθεί η γνώση μας στα θέματα της ψυχικής υγείας με τη συλλογή στοιχείων όσον αφορά την ψυχική υγεία του πληθυσμού και με την ανάθεση έρευνας για την επιδημιολογία, τις αιτίες, τους καθοριστικούς παράγοντες, τις επιπτώσεις της κακής ψυχικής υγείας, καθώς και τις δυνατότητες για παρεμβάσεις στους τομείς της υγείας και της κοινωνίας.
Βιβλιογραφία:
- Ελληνική στατιστική αρχή (2016). Δελτίο Τύπου: Έρευνα Υγείας 2014 [on line], διαθέσιμο από http://www.statistics.gr/documents/20181/1845c3bc-b9d5-41f6-89df-a5436ad3dc23 [14 Σεπτεμβρίου 2017]
- Μαδιανός, Μ.Γ. (2000). Εισαγωγή στην κοινωνική ψυχιατρική, Αθήνα: Καστανιώτη.
- Σταθόπουλος, Π. Α. ( 2005). Κοινωνική Πρόνοια: Ιστορική Εξέλιξη- Νέες Κατευθύνσεις. Αθήνα: Παπαζήση
