Ψυχικές Διαταραχές
Από την Ψυχολόγο του «Θάλπος Αττικής» Μαρία Μακριδάκη
Ο φόβος του θανάτου είναι παρόν σε όλες της ηλικίες, είναι συνυφασμένος με την ανθρώπινη φύση. Η φυσική φθορά του σώματος και πνεύματος που ονομάζουμε γήρανση μας φέρνει πιο κοντά στο αναπόφευκτο. Ερχόμενοι σε επαφή με την τρωτότητα μας, αντιλαμβανόμαστε ότι ο κύκλος της ζωής ολοκληρώνεται.
Οι συχνότεροι φόβοι που συναντάμε στα ηλικιωμένα άτομα είναι ο φόβος της φθοράς, των ασθενειών και του θανάτου του ίδιου αλλά και του συντρόφου, η ανησυχία μήπως επιβαρύνει άλλα άτομα, το αίσθημα ευαλωτότητας ή ανεπάρκειας αλλά και το άγχος, η θλίψη και η κατάθλιψη.
Ένας παράγοντας που επηρεάζει βαθύτατα την τρίτη ηλικία, είναι ο απολογισμός του παρελθόντος. Οι επίμονες σκέψεις ότι δεν πραγματοποιήθηκαν οι ελπίδες και οι προσδοκίες της νεότητας. Η θλίψη για όσα δεν έγιναν ή έμειναν ανεκπλήρωτα, για όλες τις χαμένες ευκαιρίες.
Το άγχος θανάτου τείνει να είναι μεγαλύτερο σε ηλικιωμένους που ζουν σε οίκους ευγηρίας σε σύγκριση με άτομα ίδιας ηλικίας που ζουν σε ανεξάρτητες δομές. (Fortner et al., 2000). Οι άνθρωποι αυτοί χάνοντας κομμάτια της αυτονομίας και αυτοεξυπηρέτησης τους ίσως οδηγούνται σε άγχος και αισθήματα ανικανότητας και τρωτότητας. (Ron,2004)
Η δημιουργία κοινωνικών σχέσεων και η διατήρηση τους επηρεάζουν τον τρόπο σκέψης των ηλικιωμένων γύρω από το θάνατο. Όσο λιγότερες επαφές έχει κάποιος με τον κοινωνικό του περίγυρο τόσο περισσότερο τείνει να σκέφτεται θέματα που αφορούν το θάνατο. (Charles, 2001)
Η πίστη στην ύπαρξη Θεού και στη μεταθανάτια ζωή σχετίζονται με μειωμένο άγχος θανάτου και μεγαλύτερη αποδοχή του θανάτου. (Cohen et al., 2005)
Οι υπαρξιακές αγωνίες όπως η συμβολική απώλεια της νεότητας και ο βαθύτερος φόβος του θανάτου μοιάζουν να επιδεινώνουν το καθημερινό άγχος και το αίσθημα απόγνωσης. Ο Αθηναίος φιλόσοφος Επίκουρος μας εξηγεί ότι «Ὁ θάνατος οὐδὲν πρὸς ἡμᾶς » (Κύριαι Δόξαι, 2) δηλαδή ότι ο θάνατος δεν είναι τίποτα για εμάς. Ο Επίκουρος λοιπόν δίδασκε ότι η συνείδηση μας, αυτό που αποκαλούμε ‘εγώ’ δεν έρχεται ποτέ σε επαφή με τη σωματική αλλοίωση που επέρχεται με το θάνατο.
Όμως ο φόβος για τον θάνατο είναι κάτι πολύ φυσιολογικό και ανθρώπινο. Ο φόβος του θανάτου ποτέ δεν μπορεί να υπερνικηθεί τελείως, μόνο η επίγνωση του όμως μπορεί να προσδώσει στην ζωή μας την αξία που της πρέπει. Ο Yalom (2008) αναφέρει ότι «αν και η φυσικότητα του θανάτου μας καταστρέφει, η ιδέα του μας σώζει». Ο θάνατος είναι λοιπόν το κίνητρο για την ανάληψη προσωπικής ευθύνης απέναντι στη ζωή.
Προσπαθήστε όσο μπορείτε να βελτιώσετε την ποιότητα της ζωής σας. Μην μένετε αδρανείς μόνοι με τις σκέψεις σας, ενεργοποιείστε τις νοητικές σας ικανότητες μέσα από το διάβασμα. Βγείτε μια βόλτα έξω από το σπίτι με τον/την σύντροφο σας ή με κάποιο φίλο, κάνετε μικρά καθημερινά πράγματα έστω και μέσα στο σπίτι που σας ευχαριστούν. Τέλος, είναι σημαντικό να αναγνωρίσετε ότι δε γίνεστε βάρος στους δικούς σας με το να τους ζητήσετε τη συντροφιά τους.
Βιβλιογραφία:
- Charles, F. (2001). Suicide in the Elderly. Clinical Neuroscience Research, 1, pp. 366-376.
- Cohen, A.B., Pierce, J.D.Jr., Chambers, J., Meade, R., Gorrine, B.J., and Koenig, H.G. (2005). Intrinsic and Extrinsic religiosity, belief in the afterlife, death anxiety, and life satisfaction in young Catholics and Protestants. Journal of Research in Personality, 39, 307-324.
- Fortner, B.V., Neimeyer, R.A. and Rybarczyk, B. (2000). Correlates of death anxiety in older adults: A comprehensive review. Death attitudes and the older adult: Theories, concepts and application (pp.95-108). Philadelphia, PA: Taylor and Francis.
- Ron, P. (2004). Depression, hopelessness and suicidal ideation among the elderly: A comparison between men and women living in nursing homew and in the community. Journal of Gerentological Social Work, 43 pp.97-116.
- https://el.wikisource.org
