Ο φόβος της απόρριψης

από την ψυχολόγο του “Θάλπος Καλαμάτας” Εύη Τσικρικού 

Η απόρριψη πονάει γιατί αφήνει ένα συναισθηματικό τραύμα. Σε κάποιους επουλώνεται αμέσως, σε άλλους αργεί η αποκατάσταση αλλά σε ορισμένους μπορεί να αφήσει “ουλή”.

Πρόκειται για μία ανεπιθύμητη κατάσταση, μία ενέργεια άρνησης ή μη αποδοχής που είναι δυσάρεστη για αυτούς που την βιώνουν ως αποδέκτες. Πληγώνει την αυτοπεποίθηση και τα συναισθήματά τους αλλά κυρίως κλονίζει την αυτοεκτίμηση τους βάζοντάς τους σε μια διαδικασία αμφισβήτησης του εαυτού τους.

Η ανησυχία για την πιθανότητα απόρριψης είναι απολύτως φυσιολογική και ορισμένοι την χειρίζονται με ψυχραιμία, μην επιτρέποντάς της να επηρεάσει την ζωή και τις επιλογές τους. Υπάρχουν όμως και κάποιοι που δυσκολεύονται να την διαχειριστούν. Για αυτούς η ανησυχία μετατρέπεται σε φόβο απόρριψης και αυτός ο φόβος γίνεται εμπόδιο στην ζωή τους καθώς χάνουν ευκαιρίες σε κοινωνικό, προσωπικό και επαγγελματικό επίπεδο.

Ο φόβος της απόρριψης ή αλλιώς η ευαισθησία στην απόρριψη – όπως συχνά αναφέρεται στη βιβλιογραφία της επιστήμης της ψυχολογίας –  μπορεί να αποτελέσει εμπόδιο για την επιτυχία και την ευτυχία του ατόμου. Έρευνες έχουν δείξει ότι μπορεί να έχει αρνητικό αντίκτυπο στη συναισθηματική ευεξία, τις διαπροσωπικές σχέσεις και την ψυχολογική του λειτουργία. Επηρεάζει τον τρόπο που νιώθει για τον εαυτό του, τις αποφάσεις που λαμβάνει και τους στόχους που επιλέγει να επιδιώξει. Ο φόβος της απόρριψης μπορεί να αναγκάζει το άτομο να σκέφτεται και να ενεργεί συγκρατημένα, εκ του ασφαλούς ή ακόμα και δειλά.

Η θεραπεία για τον φόβο της απόρριψης δεν περιλαμβάνει παυσίπονα. Ο συναισθηματικό πόνος που προκαλείται από μία απόρριψη είναι μία φυσική και χρήσιμη αντίδραση, που λειτουργεί ως συνειδητή ή ασυνείδητη προστασία σε παρόμοιες μελλοντικές καταστάσεις. Χρειάζεται όμως το άτομο να είναι σε θέση να διαχειρίζεται αυτό τον φόβο, ώστε να μην λειτουργήσει ως τροχοπέδη της προσωπικής του εξέλιξης.

Τρόποι διαχείρισης

• Εντοπισμός του φοβικού ερεθίσματος. Το άτομο χρειάζεται να συνειδητοποιήσει τις καταστάσεις ή τις περιστάσεις που ενεργά αποφεύγει επειδή ανησυχεί ότι θα απορριφθεί και να τις διερευνήσει. Ποιες ιδέες δεν μοιράζεται επειδή ανησυχεί ότι οι άλλοι δεν θα συμφωνήσουν; Ποια αιτήματα δεν θέτει επειδή φοβάται ότι θα απορριφθούν; Ποια βήματα δεν κάνει προς έναν στόχο, επειδή ανησυχεί ότι θα βρεθεί εκτεθειμένος και ευάλωτος; Ποια «όχι» φοβάται ότι θα ακούσει; Και γιατί φοβάται αυτά τα «όχι» τελικά;
• Συνειδητή μεταστροφή της αποφυγής σε δράση.  Εάν ένας στόχος εξακολουθεί να είναι σημαντικός για κάποιον, παρότι ενέχει κίνδυνο απόρριψης, τότε θα ήταν ωφέλιμο να καταβάλει κάθε προσπάθεια για να καταφέρει να υπερβεί τον φόβο του ρισκάροντας. Η αποφυγή είναι μεν ασφαλέστερη και λιγότερο επώδυνη αλλά ποτέ δεν αποφέρει κέρδος.
• Συνεχής υπενθύμιση στον εαυτό του ότι μία πιθανή απόρριψη μπορεί να επιφέρει συναισθηματικό πόνο αλλά θα περάσει, όπως καθετί οδυνηρό συμβαίνει στην ζωή. Κανείς δεν μπορεί να ελέγξει πλήρως εάν οι ιδέες του, οι προτάσεις του ή οι προσπάθειες του θα απορριφθούν, επειδή – πολύ απλά – η απόρριψη βρίσκεται στα χέρια άλλων. Μπορεί όμως να είναι προετοιμασμένος για την πιθανότητα της και έτσι να είναι σε θέση να ελέγξει την ένταση των συναισθημάτων του και να εκπαιδεύσει τον εαυτό του καθιστώντας τον συναισθηματικά ισχυρότερο. Η ικανότητα να κοντρολάρει το άτομο τα συναισθήματα του αποτελεί άλλωστε έναν από τους ακρογωνιαίους λίθους της συναισθηματικής νοημοσύνης.
• Εναλλακτική αντιμετώπιση της απόρριψης ως ευκαιρία βελτίωσης. Υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους μπορεί κάποιος λάβει το «όχι» σαν απάντηση. Μπορεί να είναι θέμα timing ή ο ίδιος να μην είναι το κατάλληλο άτομο, ίσως οι άνθρωποι που τον απορρίπτουν να έχουν διαφορετικές ανάγκες, προκαταλήψεις ή περιορισμούς κπλ. Η λίστα των παραγόντων είναι ατελείωτη. Από το να κατηγορεί όμως την προσωπικότητα του και τις ικανότητες του είναι καλύτερο να εστιάζει στο τι έκανε και πώς μπορεί να το βελτιώσει την επόμενη φορά.

Κατά γενική ομολογία η απόρριψη δεν αρέσει σε κανέναν αλλά το να αφήσουμε το φόβο της να μας υπαγορεύει τι μπορούμε να επιτύχουμε στη ζωή, μας κρατάει πίσω.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:           

https://www.nbcnews.com/better/lifestyle/why-getting-rejected-can-actually-help-you-succeed-life-ncna984966

https://www.psychologytoday.com/intl/blog/smashing-the-brainblocks/201812/how-conquer-the-fear-rejection

https://www.psychologytoday.com/intl/blog/the-young-and-the-restless/201203/face-your-fear-rejection

Photo by Tobi Law on Unsplash