Ψυχικές Διαταραχές
από την ψυχολόγο του “Θάλπος Αττικής” Μαρία Μακριδάκη
Είναι αλήθεια ότι ζούμε σε περίεργους καιρούς, ο συνδυασμός πολλών κρίσεων και καταστροφών σε συλλογικό επίπεδο έχει πολύ-παραγοντικές επιπτώσεις και είναι σημαντικό να προστατεύουμε και να δείχνουμε την αρμόζουσα σημασία και προσοχή στην ψυχική υγεία των πολιτών που πλήττονται αλλεπάλληλα.
Ας αναλογιστούμε τι έχουμε βιώσει την τελευταία δεκαετία σε παγκόσμιο επίπεδο. Μια παγκόσμια οικονομική κρίση, μακροχρόνιοι πόλεμοι που ανάγκασαν την μετατόπιση μεγάλου πληθυσμού και μια πανδημία η οποία για δεύτερη συνεχή χρονιά μας απειλεί και έχει αλλάξει ριζικά τον τρόπο ζωής μας. Ο παράγοντας κλίμα έχει μπει δυναμικά στη ζωή μας με συχνότερες από ποτέ φυσικές καταστροφές (φωτιές, πλημμύρες, τυφώνες) αλλά και συχνούς ισχυρούς σεισμούς. Τώρα νέες ένοπλες συγκρούσεις εμφανίζονται πάλι στο προσκήνιο και οδηγούν σε μετατόπιση πληθυσμού, σε απεγνωσμένη φυγή. Η Ειρήνη, τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, η Ανάπτυξη, το Φυσικό μας Περιβάλλον, ή ίδια η Ανθρώπινη Ζωή πλήττονται. Αλλάζουμε λοιπόν, είτε σταδιακά είτε απότομα, κατάσταση και τρόπο ζωής και όπως είναι αναμενόμενο, αυτές οι μεγάλες αλλαγές και απώλειες δημιουργούν τραύματα.
Ως κοινωνία οφείλουμε να δράσουμε συλλογικά, να συντονιστούμε και να συνεργαστούμε γιατί σε ένα μαζικό κύμα ανάγκης πρέπει να είμαστε όλοι έτοιμοι να βοηθήσουμε ουσιαστικά. Πέρα από την διασφάλιση των βασικών αναγκών του δοκιμαζόμενου πληθυσμού, δεν πρέπει να υποτιμάται και η ψυχική τους κατάσταση και οφείλει η πολιτεία να φροντίσει για αυτήν σε συντονισμό με μη-κυβερνητικούς ανθρωπιστικούς φορείς.
Ας εξετάσουμε ειδικότερα τις φυσικές καταστροφές ως παράδειγμα. Η απώλεια και η ψυχολογική πίεση στον πληθυσμό που πλήττεται μετά από μια φυσική καταστροφή, όπως η φωτιά, είναι μεγάλη και δεν έχουν όλοι την ψυχική ανθεκτικότητα ή το υποστηρικτικό σύστημα για να την ξεπεράσουν. Το τραύμα της φωτιάς έχει πολύ-αισθητηριακό χαρακτήρα, την βλέπεις και ταυτόχρονα βιώνεις και την καταστροφή που σκορπά στο διάβα της, την νιώθεις στο δέρμα σου να σε καίει, να σε λερώνει, μυρίζεις και γεύεσαι το καμένο γύρω σου. Είναι μια έντονα σοκαριστική εμπειρία ακόμα και αν δε βιώσεις σωματικό τραυματισμό, υλική απώλεια ή απώλεια ζωής.
Το οξύ δυσφορικό στρες είναι μια έντονη, δυσάρεστη και δυσλειτουργική αντίδραση που ξεκινά λίγο μετά από ένα τραυματικό γεγονός και έχει διάρκεια λιγότερη από ένα μήνα, αν τα συμπτώματα επιμείνουν όμως πάνω από ένα μήνα τότε η κατάσταση χρονίζει, παγιώνεται και ονομάζεται μετά-τραυματική διαταραχή άγχους.
Το οξύ δυσφορικό στρες, που μπορεί να αναπτύξει κάποιος μετά από το τραυματικό γεγονός της φωτιάς ή οποιουδήποτε άλλου καταστροφικού γεγονότος από τα προαναφερθέντα, μπορεί να έχει να κάνει με ένα συνδυασμό των παρακάτω: επαναλαμβανόμενες ενοχλητικές αναμνήσεις, αναδρομές, ή/και ενοχλητικά όνειρα σχετικά με το γεγονός, συνοδευόμενη έντονη δυσφορία, αλλοιωμένη αίσθηση της πραγματικότητας, απώλεια μνήμης, αδυναμία βίωσης θετικών συναισθημάτων, ευερεθιστότητα, υπερευαισθησία, δυσκολίες συγκέντρωσης.
Είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι η παραπάνω κατάσταση δεν προκαλείται μόνο από την απευθείας εμπειρία ενός ατόμου αλλά και από το να είναι μάρτυρας σε ένα τέτοιο γεγονός ή να το βίωσε κάποιος δικός του, ακόμα και με το να έχει εκτεθεί σημαντικά σε τραυματικές εικόνες του γεγονότος μέσα από τα ΜΜΕ.
Τέλος, μετά από ένα τέτοιο τραύμα, είναι σημαντικό να προωθηθεί έγκαιρα ένα αίσθημα ασφάλειας και ηρεμίας ώστε να μπορέσει ο πληγέντας να επανοργανώσει τη σκέψη του και να ενδυναμωθεί νιώθοντας αυτό-αποτελεσματικός, να συνδεθεί με την κοινότητα και να μπορέσει να ξανανιώσει την ελπίδα.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
https://babeldc.gr/wp-content/uploads/2019/01/IASC_Guidelines_GR.pdf
American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (5th ed.). Arlington, VA: American Psychiatric Publishing.
Photo by Ronak Valobobhai on Unsplash
