Ψυχικές Διαταραχές
Σκεφτείτε τις φορές που έχετε πει ψέμματα στην ζωή σας. Και γιατί. Όποιοι κι αν είναι οι λόγοι, να έχετε υπόψη σας το ταξίδι της αλήθειας, του ψεύδους και όλων των αποχρώσεων του γκρι που υπήρξαν ανάμεσά τους, ώστε να σας βοηθήσουν να διαχειριστείτε τις στιγμές που τα παιδιά σας λένε ψέμματα.
Με βάση τις δικές σας εμπειρίες θα είστε σε θέση να τα ενθαρρύνετε να βρουν και να εκφράσουν την αλήθεια, χτίζοντας έτσι σχέσεις άξιες εμπιστοσύνης.
Όταν οι γονείς ανακαλύπτουν πως τα παιδιά τους λένε ψέμματα, συνήθως αισθάνονται απογοήτευση, κάποιες φορές δυσπιστία, αμηχανία ή θυμό ενώ σύμφωνα με την εμπειρία μου σε κάθε περίπτωση στενοχωριούνται.
Γνωρίζουμε ενστικτωδώς πως η ειλικρίνεια είναι το κλειδί για την ανάπτυξη μιας σχέσης εμπιστοσύνης. Χωρίς αυτήν, δύσκολα ξέρει ο ένας τον άλλον άρα και δύσκολα εμπιστεύεται ο ένας τον άλλον. Τα ψέμματα εμποδίζουν τη σύνδεση μεταξύ των ατόμων.
Παρακάτω προτείνονται 13 τρόποι για να προλάβετε τα ψέμματα καθώς και να αντιδράσετε κατάλληλα όταν αυτά ειπωθούν.
1. Τι κρύβεται πίσω από κάθε ψέμα
Ως ενήλικες, είναι δική μας δουλειά να αντιληφθούμε ποιος μπορεί να είναι ο λόγος που τα παιδιά μας λένε ψέμματα. Είναι δική μας ευθύνη να τα καταλάβουμε, να τα ακούσουμε και να ανακαλύψουμε την ιστορία πίσω από το κάθε ψέμα. Όπως εκείνα προσπαθούν να μάθουν τη δικής μας γλώσσα, έτσι κι εμείς οφείλουμε να μάθουμε τη δική τους. Πρέπει να έχουμε υπόψη μας πως ακόμα και το να λένε ψέμματα αποτελεί τρόπο επικοινωνίας, αλλά μόνο όταν αντιλαμβανόμαστε τι πραγματικά κρύβεται πίσω απ’το ψέμα μπορούμε να αντιδράσουμε καταλλήλως.
2. Η αναπτυξιακή ηλικία του παιδιού μας
Καθώς αναπτυσσόμαστε, η αντίληψη και η αίσθηση της φαντασίας και της πραγματικότητας αναπτύσσονται κι αυτά ταυτόχρονα. Όταν ερχόμαστε αντιμέτωποι με ένα παιδί που λέει ψέμματα, είναι σημαντικό να λάβουμε υπόψη μας τη θέση που βρίσκεται στο αναπτυξιακό του ταξίδι. Διαφορετικές θέσεις σε αυτό απαιτούν και διαφορετικές συμπεριφορές εκ μέρους μας.
3. Τρόποι με τους οποίους εκφράζεται το παιδί μας
Μπορούμε να είμαστε τόσο ειλικρινείς με τους άλλους όσο είμαστε με τους ίδιους μας τους εαυτούς. Κατ’ αυτό τον τρόπο, η ικανότητα των παιδιών να είναι ειλικρινή συνδέεται άμεσα με το επίπεδο αυτογνωσίας τους. Ίσως το παιδί σας να απαντήσει “Καλά είμαι” ή απλά “Καλά” στην ερώτηση “Τί κάνεις; Πώς ήταν η μέρα σου;” και αυτό συμβαίνει όχι για να σας κοροϊδέψει ή να κρύψει την πραγματικότητα, αλλά επειδή αυτά που αισθάνεται είναι αρκετά μπερδεμένα για να τα εκφράσει με λόγια. Δεν έχει πραγματική επίγνωση του τι αισθάνεται, οπότε το “Καλά” ίσως να είναι η καλύτερη απάντηση που μπορεί να δώσει εκείνη τη στιγμή. Είναι σημαντικό να δίνουμε προσοχή στις εκφράσεις του προσώπου και του σώματος,στη μουσική που επιλέγει να ακούσει, στις ζωγραφιές του και γενικότερα σε όλους τους τρόπους με τους οποίους το παιδί επιλέγει να διοχετεύσει την ενέργειά του.
4. Η σχέση σας με το παιδί σας
Η σχέση με το παιδί σας είναι ο θεμέλιος λίθος της ειλικρίνειας. Είναι το έδαφος στο οποίο πατάει για να αναπτυχθεί. Ένα παιδί επιθυμεί να μοιραστεί την καρδιά του μαζί σας μόνο όταν η σύνδεση μεταξύ σας είναι ισχυρή. Η σχέση που μπορεί να έχετε είναι το πιο δυνατό και αξιόπιστο μέτρο που μπορείτε να λάβετε για το ψέμα. Αφιερώστε, λοιπόν, χρόνο ώστε να δημιουργήσετε τις προϋποθέσεις αυτής της σύνδεσης.
5. Προσοχή στα λόγια σας
Το παιδί μαθαίνει μέσω της μίμησης ή όπως ο Robert Fulghum λέει: “Μην ανησυχείτε που τα παιδιά δεν σας ακούνε ποτέ. Να ανησυχείτε που σας παρακολουθούν ανά πάσα στιγμή.” Όταν υπόσχεστε στο παιδί σας “Θα έρθω σε λίγο,” πόσο ακριβές είναι αυτό; Οι πράξεις σας συνάδουν με τα λόγια σας; Προσπαθήστε τα λόγια σας να είναι συνεπείς και ακριβείς. Εάν, για παράδειγμα, ο γιος σας σας ζητήσει να παρακολουθήσετε το σαββατοκύριακο τον αγώνα μπάσκετ στον οποίο θα συμμετάσχει και δεν γνωρίζετε με σιγουριά ότι θα καταφέρετε να πάτε, πείτε καλύτερα, “Θα βάλω τα δυνατά μου για να είμαι εκεί” ή “Βοήθησέ με σε παρακαλώ να το θυμηθώ,”παρά να πείτε “Βεβαίως” και να μην καταφέρετε να πάτε. Να χρησιμοποιείτε το λόγο σας συνειδητά.
6. Η ελευθερία είναι απόρροια της υπευθυνότητας
Η φυσική εξέλιξη του ατόμου περιλαμβάνει την ταυτόχρονη ανάπτυξη της ελευθερίας του και την ενίσχυση της υπευθυνότητάς του. Επιτρέψτε στο παιδί σας να γνωρίζει πως η κατάχρηση της ελευθερίας του λόγου συνεπάγεται αναξιοπιστία την οποία σίγουρα θα κληθεί να αντιμετωπίσει ανάλογα. Επίσης, με ποιόν τρόπο θα μπορέσει να ξαναχτίσει τη σπασμένη γέφυρα κερδίζοντας έτσι ξανά την αξιοπιστία του. Σε περίπτωση που πιάσετε τον εαυτό σας να λέει ψέμματα, απολογηθείτε γι’ αυτό και αναλάβετε την ευθύνη. Κάντε σαφές ότι η αξιοπιστία είναι κάτι που αρχικά χαρίζεται σε όλους αλλά στην πορεία της ζωής μας είναι προνόμιο να είσαι αξιόπιστος.
7. Γίνετε ασφαλής παράδεισος αποδοχής για το παιδί σας
Αυτό δεν σημαίνει πως πρέπει να συμφωνείτε με οτιδήποτε λέει το παιδί σας. Σημαίνει πως σε περίπτωση που αισθανθεί την εσωστρέφεια, την αυστηρή κριτική σας, την ανησυχία ή ακόμα και την αρνητική αντίδρασή σας για ένα συγκεκριμένο θέμα, τότε είναι πολύ πιθανό να μην αποκαλύψει ποτέ τι έχει στην καρδιά και το μυαλό του. Ο καλύτερος τρόπος για να διασφαλίσετε πως το θα συνεχίσει να μοιράζεται τις σκέψεις και τα συναισθήματά του είναι να αντιληφθείτε τα θέματα που σας προκαλούν σύγχυση και να δουλέψετε πάνω σε αυτά.
8. Η αξία της αλήθειας
Η μεγαλύτερη πρόκληση που ένας γονέας αντιμετωπίζει είναι η εκμάθηση αξιών στο παιδί του. Κι αν δεν το κάνετε εσείς, να είστε βέβαιοι πως θα βρεθεί κάποιος άλλος να το κάνει για εσάς, οι συνομήλικοι, τα μέσα ενημέρωσης, η κοινωνία. Να μιλάτε ανοιχτά με το παιδί σας, περιγράφοντας την τρομακτική φύση των λέξεων. Οι λέξεις κάτι σημαίνουν, βασιζόμαστε σε αυτές για να γνωρίζουμε τι συμβαίνει γύρω μας. Πρέπει να έχουμε τη δυνατότητα να εμπιστευόμαστε ο ένας τις λέξεις του άλλου. Βρείτε τον τρόπο να διδάξετε στα παιδιά σας πόσο πιο εύκολο είναι να λένε την αλήθεια.
9. Τολμήστε να είστε ευάλωτοι
Πείτε στο παιδί σας ότι το εμπιστεύεστε, ότι πιστεύετε πως λέει την αλήθεια. Φυσικά, εξαρτάστε απ’ το εάν θέλει να μοιραστεί την αλήθεια μαζί σας ή όχι. Το παιδί είναι εκείνο που θα επιλέξει αν θ’ ακολουθήσει τον δρόμο της αλήθειας ή του ψέματος. Να είστε, όμως, σίγουροι πως η εμπιστοσύνη χτίζεται και από τις δυο πλευρές. Σε περίπτωση που παραβιάστε την αξία αυτή απολογηθείτε γι’ αυτές.
10. Η Αλήθεια και η υποκειμενική αλήθεια
Τον περισσότερο χρόνο αναλωνόμαστε με την υποκειμενική αλήθεια νομίζοντας πως συμπεριφερόμαστε σύμφωνα με την αντικειμενική. Πολλές φορές νομίζουμε πως κάτι αποτελεί ψέμα μόνο και μόνο επειδή δεν συμφωνεί με την προσωπική μας αλήθεια. Οπότε, σε περίπτωση που αμφιβάλλατε για την ειλικρίνεια του παιδιού σας μην βιαστείτε να βγάλετε συμπεράσματα. Ψάξτε το πρώτα. Ανακαλύψτε με ποιον τρόπο πραγματικά δικαιολογείται η κάθε συμπεριφορά.
11. Δώστε χώρο και χρόνο στα μικρά πράγματα
Μερικές φορές τα παιδιά δεν βρίσκουν τις κατάλληλες λέξεις να εκφραστούν όταν κάθεστε ο ένας απέναντι στον άλλον. Επομένως, θα μπορούσατε να συζητήσετε καθώς περπατάτε ο ένας δίπλα στον άλλον. Ανακαλύψτε ποιο περιβάλλον και ποια κατάσταση βοηθάει το παιδί σας να μοιραστεί τις σκέψεις και τα συναισθήματά του. Βρείτε χρόνο γι’ αυτό.
12. Ξεχωρίστε την συμπεριφορά από το πρόσωπο
Όταν πιάνετε το παιδί σας να λέει ψέμματα, αντιμετωπίστε το ψέμα και όχι το παιδί σας αποκαλώντας το ψεύτη. Ονοματίζοντάς το ψεύτη έχει ως αποτέλεσμα να κλείνεται στον εαυτό του και να αισθάνεται ντροπή.Αντιθέτως, όταν η αρνητική συμπεριφορά αντιμετωπίζεται ήρεμα και ξεκάθαρα, χωρίς αυστηρή κριτική, οδηγεί σε επίγνωση και ανάληψη της ευθύνης της πράξης εκ μέρους του παιδιού, καθώς και σε πιθανότητα αλλαγής. Εκφράστε ανησυχία και απογοήτευση για την συμπεριφορά του και ταυτόχρονα πείτε του πως είναι καλό άτομο και πως έχει το περιθώριο να πει την αλήθεια δίνοντάς του κουράγιο. Αυτό παρακινεί το παιδί σας να βελτιώσει τη συμπεριφορά του και τελικά να κατακτήσει και να ισχυροποιήσει την προσωπική του ταυτότητα ως ένα άτομο που γίνεται όλο και πιο αξιόπιστο. Είναι φυσιολογικό το παιδί να νιώθει ενοχές – το συναίσθημα ότι έχει κάνει κάποιο λάθος και οφείλει να διορθώσει. Το να μετανιώσει μια πράξη αποτελεί σημαντικό μέρος της ανάπτυξής του. Η ντροπή πηγάζει από την αυτοκριτική του.
13. Χτίστε την αυτοκρατορία σας
Καθώς τα παιδιά μας μεγαλώνουν και γίνονται ενήλικες, υπάρχουν περίοδοι όπου είναι λιγότερο πρόθυμοι να μοιράζονται τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους μαζί μας. Εάν, όμως, του έχετε δείξει τον τρόπο με τον οποίο χτίζεται μια ειλικρινής σχέση, τότε να είστε σίγουροι πως όταν έρθει μια δύσκολη στιγμή θα εμπιστευτεί το κατάλληλο άτομο κι ας μην είστε εσείς αυτό. Συνηθίζεται πριν την ηλικία των 12 ετών το παιδί ήδη να έχει βρει το άτομο εκείνο που θα εμπιστευτεί και θα λειτουργήσει ως πρότυπο.
Καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν και αντιλαμβανόμαστε πως έχουν ενστερνιστεί την αξία της αλήθειας, οφείλουμε να τους παρουσιάσουμε και τις άλλες πτυχές της αλήθειας. Δηλαδή, πόσο σημαντικό είναι να πει την αλήθεια με τον κατάλληλο τρόπο, να είναι σε θέση να γνωρίζει εάν το άλλο πρόσωπο είναι έτοιμο να δεχτεί την αλήθεια, καθώς και να εξετάζει την αλήθεια που δέχεται από ποικίλες οπτικές. Όπως πολύ σοφά μου έχει πει ο παππούς μου:“Μακάρι όλα όσα λες να είναι αλήθεια, αλλά δεν χρειάζεται να λέγονται όλες οι αλήθειες.”
