Ψυχικές Διαταραχές
από την κοινωνική λειτουργό του “Θάλπος Αττικής” Μαρίνα Νικολάου
Έχετε νιώσει άβολα σε κάποιες περιστάσεις στην καθημερινότητά σας, όπως για παράδειγμα σε ένα πρώτο ραντεβού, σε μία συνέντευξη για δουλειά ή σε μία ομάδα γονέων και κηδεμόνων που συμμετείχατε για το παιδί σας; Πιθανόν, ναι! Η παραπάνω κατάσταση δεν σημαίνει απαραίτητα ότι κάποιος έχει κοινωνική φοβία.
Η εμφάνιση άγχους σε μικρά ποσοστά, ενδέχεται ορισμένες φορές να δρα και δημιουργικά προς εμάς. Ωστόσο, υπάρχουν στιγμές που ίσως νιώθετε ότι το άγχος σας κλιμακώνεται και καταλήγει να σας δημιουργεί δυσφορία, φόβο, ανασφάλεια κ.α. Εάν αναγνωρίζεται ότι τα παραπάνω συναισθήματα κάνουν την εμφάνισή τους όταν πηγαίνετε σε ένα πάρτι, αναμένετε σε ουρά εξυπηρέτησης στην τράπεζα, επικοινωνείτε με αγνώστους, εκφράζεστε μπροστά σε άλλους, είστε ομιλητής σε ένα συνέδριο κλπ. τότε ενδέχεται να πάσχετε από κοινωνική φοβία.
Η κοινωνική φοβία είναι η υπερβολική ανησυχία ενός ατόμου ότι θα γελοιοποιηθεί ή θα κατακριθεί σε καταστάσεις στις οποίες θεωρεί ότι το βλέπουν ή ότι είναι εκτεθειμένο, σύμφωνα με την Αμερικανική Ψυχιατρική Εταιρεία. Η συμπτωματολογία μπορεί να ποικίλλει από άτομο σε άτομο. Τα πιο ευρέως γνωστά συμπτώματα είναι η νευρικότητα, η ευερεθιστότητα, άγχος το οποίο εκδηλώνεται μέσω του τρέμουλου, του ιδρώτα, της ταχυκαρδίας, πόνου στο στομάχι, κοκκινίσματος κ.α. Τα συμπτώματα της κοινωνικής φοβίας μπορεί να εμφανιστούν στα τέλη της εφηβείας, όταν οι μαθητές δίνουν ιδιαίτερη προσοχή στις εντυπώσεις που αφήνουν στους συνομηλίκους τους.
Σύμφωνα με την Εθνική Αμερικανική Έρευνα Συννοσηρότητας, το κοινωνικό άγχος είναι η Νο 1 αγχώδης διαταραχή και η 3η πιο διαδεδομένη ψυχική διαταραχή στις ΗΠΑ (εκτιμάται ότι 19.2 εκ. Αμερικάνοι πάσχουν απ’ αυτό). Στατιστικά φαίνεται να επηρεάζει περισσότερο τις γυναίκες από τους άντρες(1).
Ερευνητικές αναφορές:
- Αν και συχνά η διαταραχή αυτή συγχέεται με τη συστολή, μια έρευνα που διεξήγαγε το Εθνικό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγείας των ΗΠΑ έδειξε ότι μόνο το 12% των ατόμων που είχαν χαρακτηριστεί ως «ντροπαλοί», πληρούσαν τα κριτήρια της διαταραχής κοινωνικού άγχους(2).
- Η πιο κοινή κοινωνική φοβία είναι η γλωσσοφοβία (ο φόβος της δημόσιας ομιλίας) και ο φόβος της σκηνής (ο φόβος της παράστασης). Διάφορες έρευνες δείχνουν ότι το σύνδρομο της γλωσσοφοβίας είναι ο πιο διαδεδομένος τύπος. Ένα άρθρο βασισμένο σε μια Εθνική Έρευνα Συννοσηρότητας ανέφερε ότι το 1/3 των ατόμων με κοινωνική φοβία εφ’ όρου ζωής υπέφεραν από γλωσσοφοβία (3).
- Μια άλλη έρευνα σε δείγμα κοινότητας από καναδική πόλη ανέφερε ότι άτομα που πίστευαν ότι αγχώθηκαν σε μία ή περισσότερες κοινωνικές καταστάσεις 55 Το% φοβόταν να μιλήσει σε μεγάλο κοινό, το 25% φοβόταν να μιλήσει σε μια μικρή ομάδα οικείων ανθρώπων, το 23% φοβόταν να ασχοληθεί με την εξουσία, το 14,5% φοβόταν κοινωνικές συγκεντρώσεις, το 14% φοβόταν να μιλήσει σε ξένους, το 7% φοβόταν το φαγητό και το 5% φοβόταν να γράψει δημόσιο(4).
- Τα δεδομένα μίας άλλης έρευνας, μας έδειξαν ότι 1 στα 5 άτομα με κοινωνική φοβία πιστεύει ότι οι κοινωνικοί φόβοι τους έχουν επηρεάσει πολύ την εκπαίδευσή τους και ένα ακόμη μεγαλύτερο ποσοστό (σχεδόν 1 στα 2) αναφέρει ότι πράγματι έχασε ένα μάθημα λόγω αυτών των ανησυχιών. Ακόμα, προκύπτει ότι 1 στα 5 άτομα αναφέρει ότι οι κοινωνικοί τους φόβοι τους εμπόδισαν πολύ στην απόκτηση ή τη διατήρηση μιας εργασίας. Λίγο περισσότερο από το 2% των ατόμων του γενικού πληθυσμού που πάσχουν από αδιαμφισβήτητα σοβαρή μορφή κοινωνικής φοβίας(5).
Από μόνα τους αυτά τα δεδομένα θα πρέπει να είναι ανησυχητικά. Σε συνδυασμό με τις πληροφορίες ότι η κοινωνική φοβία ξεκινά νωρίς και συχνά περιπλέκεται από συννοσηρότητα κατάθλιψης και κατάχρησης ουσιών, θα πρέπει να προκαλέσουν μια προσεκτική ματιά στους επαγγελματίες ψυχικής υγείας και στις παρεμβάσεις.
Στο παρελθόν η κοινωνική φοβία θεωρείτο σπάνια διαταραχή. Αυτό συνέβαινε -και συνεχίζει να συμβαίνει σε μικρότερο ποσοστό έως και σήμερα- διότι τα άτομα με κοινωνική φοβία σπάνια αναζητούν ψυχιατρική βοήθεια λόγω της ίδιας της φύσης της διαταραχής τους.
Οι θεραπευτικές παρεμβάσεις για την καταπολέμηση της κοινωνικής φοβίας είναι η ψυχοθεραπεία και η φαρμακευτική αγωγή. Αυτές χρησιμοποιούνται είτε ξεχωριστά είτε συνδυαζόμενες. Στην συγκεκριμένη διαταραχή το μοντέλο ψυχοθεραπείας που χρησιμοποιείται είναι η γνωσιακή- συμπεριφορική θεραπεία (CBT), η οποία βοηθά τα άτομα να αντιληφθούν ότι οι σκέψεις τους συντηρούν τους φόβους τους.
Η κοινωνική φοβία μπορεί να γίνει διαχειρίσιμη και με την κατάλληλη και άμεση παρέμβαση καθώς και την συνεργασία του πάσχοντα, τα αποτελέσματα είναι ενθαρρυντικά, καταστώντας το άτομο λειτουργικό στην καθημερινότητά του.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
A survey by Dan Stein et al., as described in: Carlos Blanco, Carolina Garcia, Michael R. Liebowitz, “Epidemiology of Social Anxiety Disorder”, in: Dan J. Stein, Borwin Bandelow (Eds.) “Social Anxiety Disorder”, ISBN 0-8247-5454-9, p.38
https://jamanetwork.com/journals/jamapsychiatry/fullarticle/481672
Crozier, W. Ray; Alden, Lynn E. International Handbook of Social Anxiety: Concepts, Research, and Interventions Relating to the Self and Shyness. New York John Wiley & Sons, Ltd. (UK), 2001. ISBN 0-471-49129-2.
