Ψυχικές Διαταραχές
από την ψυχολόγο του “Θάλπος Αττικής” Μαρία Μακριδάκη
Η τεράστια ανθρωπιστική κρίση των ημερών μας και ο μεγάλος εκτοπισμένος πληθυσμός ανθρώπων όλων των ηλικιών, είναι κάτι που πρέπει να μας προβληματίσει και να μας ενεργοποιήσει βαθιά. Οι αιτούντες άσυλο και οι πρόσφυγες πολέμου είναι περισσότεροι από κάθε άλλη φορά μετά το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο. Τώρα μάλιστα, σε συνδυασμό με τις συνθήκες της πανδημίας, είναι σημαντικό να είναι όλοι οι παγκόσμιοι και κρατικοί φορείς ευαισθητοποιημένοι και ενεργοί όσο ποτέ άλλοτε για να βοηθήσουν και να ικανοποιήσουν τις πολύπλευρες ανάγκες των προσφύγων.
Το προσφυγικό ζήτημα έχει πολλαπλές συνέπειες. Η αγχώδης και ζωτική ανάγκη να φύγουν για να προστατεύσουν τον εαυτό τους και την οικογένεια τους από τις πολεμικές συγκρούσεις και την ολική καταστροφή, ο διαρκής φόβος επιβίωσης, η συνεχόμενη ανασφάλεια, η μεγάλη απώλεια και αλλαγή ζωής, είναι μεγάλη πρόκληση για την ψυχική υγεία των προσφύγων. Οι ψυχικά πιεστικές αυτές συνθήκες, σε συνδυασμό με την αποκαρδιωτική υποδοχή που μπορεί να βρουν στην χώρα υποδοχής, τον ρατσισμό και την απόρριψη, δημιουργούν στους πρόσφυγες ένα πολύπλοκο και διαρκές τραύμα, μια πολύ-τραυματική εμπειρία.
Η κατάσταση που τους περιμένει είναι από μόνη της έντονα τραυματική. Ο εγκλεισμός, η αναμονή, η στασιμότητα, ο διαχωρισμός τους από την υπόλοιπη οικογένεια, η διαρκής απειλή της επαναπρόωθησης ενισχύουν και διαιωνίζουν την ήδη υπάρχουσα ευάλωτη κατάστασή τους και αποδυναμώνουν περισσότερο την όποια ψυχική ανθεκτικότητα διέθεταν.
Είναι ουσιαστικό να τονίσουμε ότι όταν η γλωσσική επικοινωνία είναι πρόκληση και όταν υπάρχουν ουσιώδη κενά κατανόησης της κουλτούρας του άλλου και τις πολιτισμικής διαφοράς του τρόπου έκφρασης της αγωνίας και της ψυχικής οδύνης, υπάρχουν σημαντικές δυσκολίες στην προσπάθεια αντιμετώπισης των προβλημάτων ψυχικής υγείας από τους ειδικούς και κατ’ επέκταση γίνεται δυσκολότερος ο εντοπισμός της ψυχικής τους δυσφορίας.
Οι έρευνες δείχνουν παρόλα αυτά ότι υπάρχουν αυξημένα ποσοστά ψυχικών διαταραχών, κυρίως κατάθλιψη και αγχώδεις διαταραχές συσχετιζόμενες με τραύμα στους πρόσφυγες, υπάρχουν επίσης αυξημένα ποσοστά απόπειρας αυτοκτονίας όπως και ψυχωτικά επεισόδια. (Kirmayer et al., 2011). Τα αυξημένα αυτά ποσοστά οφείλονται στις αντιξοότητες πριν και κατά την διάρκεια του εκτοπισμού αλλά και στις δυσκολίες στην χώρα υποδοχής. (Bogic, Njoku & Priebe, 2015).
Η μετά-τραυματική αγχώδης διαταραχή φαίνεται να είναι στο επίκεντρο των ψυχικών προβλημάτων των προσφύγων αν και φαίνεται ότι υπάρχει μεγάλη συννοσηρότητα με κατάθλιψη που δυσχεραίνει περαιτέρω την θεραπευτική αντιμετώπιση. Χαρακτηριστικό είναι το υψηλό ποσοστό (94%) των ασθενών με μετά-τραυματική αγχώδη διαταραχή σε ένα κέντρο υποδοχής προσφύγων στη Γερμανία που εμφάνιζαν επίσης και κατάθλιψη (Belz, et al., 2017).
Ο κόσμος αλλάζει και μαζί με αυτόν και εμείς, η προσαρμογή δεν είναι εύκολη για κανένα ούτε για τον άνθρωπο που εκτοπίζεται από το σπίτι του, ούτε για τους ανθρώπους και τις υπηρεσίες που καλούνται να τον βοηθήσουν. Η αλληλεγγύη και η ενσυναίσθηση, όμως, είναι η γλώσσα της ανθρωπιάς και ως άνθρωποι οφείλουμε να μην το ξεχνάμε.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
Bäärnhielm S, Laban K, Schouler-Ocak M, Rousseau C, Kirmayer LJ. Mental health for refugees, asylum seekers and displaced persons: A call for a humanitarian agenda. Transcultural Psychiatry. 2017;54(5-6):565-574.
Belz, M., Belz, M., Özkn, I., & Graef-Calliess, I.T. (2017). Posttraumatic stress disorder and comorbid depression in refugees: Assessment of a sample from a German Refugee Reception Center. Transcultural Psychiatry, 54(5–6), 595–610.
Bogic, M., Njoku, A., Priebe, S. (2015) Long-term mental health of war-refugees: a systematic literature review. BMC International Health and Human Rights 15(1): 29.
Kirmayer, L. J., Narasiah, L., Munoz, M., Rashid, M., Ryder, A. G., Guzder, J., Pottie, K. (2011) Common mental health problems in immigrants and refugees: general approach in primary care. Canadian Medical Association Journal 183(12): E959–E967.
