Καλή Ψυχική υγεία
Από την Εργοθεραπεύτρια του «Θάλπος Αττικής», Μιχαλίτσα Σακελλαρίδου
Το παιχνίδι είναι παγκόσμιο, καθολικό και διαχρονικό. Μία απλή λειτουργία χωρίς επιδεξιότητα και αισθητικό αποτέλεσμα. Διαφέρει από άτομο σε άτομο αλλά υπάρχει ως ζωτικό σημείο ανάπτυξης. Για παράδειγμα, υπάρχουν παιδιά τα οποία παίζουν αθόρυβα, χωρίς φαινομενική αξία. Δεν υπάρχει περισσότερο και λιγότερο κερδοφόρο παιχνίδι. Τα οφέλη είναι προσωρινώς ατομικά, με σκοπό την διεύρυνση τους σε κοινωνικό επίπεδο. Το άτομο μέσα από αυτόβουλες, παρορμητικές, και ευχάριστες δραστηριότητeς αναπτύσσει την κοινωνικότητα, τη δημιουργικότητα, τη συναισθηματική έκφραση και την αυτογνωσία σου.
Για κάθε παιδί η ώρα του παιχνιδιού είναι ανεκτίμητη, καθώς αποτελεί χρονικό σημείο έκφρασης και αποφόρτισης από στρεσσογόνους παράγοντες και καταστάσεις. Το παιχνίδι δεν είναι απλά χαρά, αλλά μέσο ανάπτυξης. Δεν αποτελεί μόνο ψυχαγωγία αλλά και εκπαιδευτική μέθοδο, μέσα από την οποία τα παιδιά μαθαίνουν το σεβασμό και την έννοια των δικαιωμάτων. Για παράδειγμα, κατά τη διάρκεια ενός επιτραπέζιου παιχνιδιού οι κανόνες που διέπουν την πορεία του είναι μεν συμβολικοί αλλά ουσιαστικοί για την ομαλή διεξαγωγή του, αποκτώντας ταυτόχρονα τρόπους επικοινωνίας και εκδήλωσης των δικαιωμάτων κάθε παίχτη με τους συμπαίχτες του.
Για τους θεραπευτές το παιχνίδι αποτελεί εργαλείο, το όχημα για να μεταβεί το άτομο σε πιο σύνθετες και ανώτερες λειτουργίες. Το είδος και η μορφή του παιχνιδιού δεν έχει καθορισμένες διαστάσεις, δεν είναι μετρήσιμες διαδικασίες. Είναι ένας τρόπος έκφρασης της ενσωμάτωσης των εξωτερικών και των εσωτερικών ερεθισμάτων του ατόμου ώστε να επέλθει η ισορροπία μεταξύ του «λαμβάνω», «νιώθω» και «πράττω». Τα ερεθίσματα και οι εμπειρίες κατατάσσονται μέσα από μία ποικιλία μορφών. Διδάσκονται θεμελιώδεις έννοιες όπως οι κανόνες, η πρόσκληση, η αλληλεπίδραση, η νίκη και η ήττα, η κατανόηση, η ισότητα, η συνεργασία κ.α (O ‘Connor 1991, Lindon, Kerman 2001).
Η παιχνιδοθεραπεία μέσα από διαβαθμισμένα στάδια και της ασφαλής απόστασης του παιδιού από τις πραγματικές καταστάσεις στοχεύει στην βελτίωση των αναπτυξιακών ελλειμμάτων, με γνώμονα την αναγνώριση των αναγκών του παιδιού στους χρόνους αντίληψης και κατανόησης, χωρίς καθοδήγηση και κριτική (Axiline 1993).
Αρχή της παιχνιδοθεραπεία είναι ότι το παιχνίδι ως εγγενές ανθρώπινο χαρακτηριστικό είναι θεραπευτικό. Αυτός είναι και ο βασικός λόγος των ευεργετικών παροχών που έχει η παιχνιδιοθεραπεία στα παιδιά που δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν λεκτική επικοινωνία γιατί αποτελεί το καλύτερο μέσο έκφρασης. Έχει διευρυμένη πρακτική και όχι κατά αποκλειστικότητα σε αναπτυξιακές διαταραχές (O ‘Connor 1991). Η παιχνιδοθεραπεία εφαρμόζεται από τα πρώτα χρόνια ζωής, με θεαματικότερα αποτελέσματα από τα τρία έως τα δώδεκα έτη του παιδιού, καθώς ωριμάζει προοδευτικά και το συμβολικό παιχνίδι για το παιδί. Η θεραπευτική προσέγγιση έχει στόχο την τροποποίηση, την ευρηματικότητα, την προσαρμοστικότητα και την οριοθέτηση του ατόμου στο ευρύτερο περιβάλλον οπλίζοντας το άτομο με αγωνιστικότητα, στρατηγική και αυτοεκτίμηση (Garvey 1990, Guddemi 1990).
Η παιχνιδοθεραπεία χρησιμοποιεί τις βασικές αρχές ανάπτυξης και τα οφέλη του τυπικού παιχνιδιού και πορεύεται ως έμπιστος συμπαράστασης στο πλευρό του θεραπευτή. Καθιστώντας αυτή τη μορφή θεραπείας μία από τις πιο ευρείες και αποτελεσματικές μεθόδους παρέμβασης. Συνεπώς, η χρήση της δεν είναι μία απλή υπόθεση, χρειάζεται κατάρτιση και εμπειρική μεθοδευμένη εφαρμογή ώστε να υπάρξει ουσιώδης διάφορα μεταξύ παιχνιδιού και παιχνιδοθεραπείας. Με την επίτευξη των άνω προϋποθέσεων, ο θεραπευτής με τον θεραπευόμενο πραγματοποιούν ένα ταξίδι στην σφαίρα της φαντασίας και της δημιουργίας με ευεργετικά αποτελέσματα στην έκβαση της θεραπευτικής παρέμβασης.
Βιβλιογραφία:
- Axline Virginia (1993) Play therapy, 33rd edition, Ballantine books, New York.
- Guddemi, M. (1990) Play and learning for the special child, early education for the Handicapped, 18 (2), p. 39-49
- Kevin J. O’Connor (2000) The play therapy primer, 2nd edition, Wiley, New York
- Catherine Garvey (1990) Το παιχνίδι και η επίδρασή του στην εξέλιξη του παιδιού (Μτφ. Σταυροπούλου), Κουτσουμπός, Αθήνα.
- Lindon, J., Kelman K. ,Sharp, A. (2001) Μαθαίνω τον κόσμο παίζοντας, από τη γέννηση έως 3 ετών (Μτφ. Δημητριάδη), Δίπτυχο, Αθήνα.
