Ψυχικές Διαταραχές
Από την ψυχολόγο της Μονάδας «Θάλπος Καλαμάτας» Εύη Τσικρικού.
Η φοβία αποτελεί ένα τύπο αγχώδους διαταραχής, που ορίζεται από έναν επίμονο φόβο ενός αντικειμένου ή μιας κατάστασης και εμφανίζεται στους περισσότερους ανθρώπους σαν απλά, συνηθισμένα ερεθίσματα.
Ο ιατρικός φόβος ορίζεται ως «η οποιαδήποτε εμπειρία που περιλαμβάνει ιατρικό προσωπικό ή διαδικασίες που εμπλέκονται στη διαδικασία αξιολόγησης ή τροποποίησης της κατάστασης της υγείας σε παραδοσιακά περιβάλλοντα υγειονομικής περίθαλψης», (Margaret S. Steward & David S. Steward (2006-02-14). “Children’s conceptions of medical procedures”. New Directions for Child and Adolescent Development.).
Υπάρχουν πολλές διαφορετικές πτυχές που ανήκουν σε αυτό το φάσμα φόβου. Η «ιατροφοβία» ή αλλιώς ο φόβος των γιατρών είναι μια φοβία πολύ συνηθισμένη στα μικρά παιδιά, αλλά και σε ενήλικες. Η αποφυγή της επίσκεψης σε γιατρό μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα όχι μόνο στην βραχυπρόθεσμη αλλά και στην μακροπρόθεσμη υγεία. Υπάρχει, μάλιστα μία ιατρική κατάσταση που ονομάζεται «υπέρταση της λευκής μπλούζας» (White Coat Hypertension ή White Coat Syndrome) που ασχολείται με την αύξηση της αρτηριακής πίεσης κατά την παρουσία γιατρών. Στον φόβο των ιατρικών διαδικασιών, συμπεριλαμβάνεται ο φόβος της χειρουργικής επέμβασης ή άλλης επεμβατικής ιατρικής διαδικασίας, ονομαζόμενη ως «tomophobia» (Schmid, Markus; Wolf, Robert C; Freudenmann, Roland W; Schönfeldt-Lecuona, Carlos (2009-11-18). Μάλιστα, ο φόβος της οδοντιατρικής περίθαλψης, γνωστός ως «dental fear» (οδοντιατροφοβία), κατέλαβε την πέμπτη θέση μεταξύ των πιο κοινών φόβων (DeJongh et al, 1995/ Dental fear: Comparisons Between Younger and Older Adults, M. Michelle Rowe) .
Έρευνες δείχνουν πως πολλοί άνθρωποι αποφεύγουν να εμβολιαστούν και να κάνουν την καθιερωμένη εξέταση αίματος, λόγω του φόβου που αισθάνονται στην εικόνα της βελόνας και στην εικόνα του αίματος, θέτοντας με αυτό το τρόπο την ζωής τους σε κίνδυνο.
Ο ασθενής που υποφέρει από ιατρικό φόβο έχει την τάση να αναβάλλει την επίσκεψη στο γιατρό, ανεξάρτητα από το πόσο υποφέρει. Στη περίπτωση όμως που βρει το θάρρος να επισκεφτεί έναν γιατρό, παρουσιάζει πανικό με αυξημένη αρτηριακή πίεση, γρήγορη αναπνοή, ναυτία ή άλλη γαστρεντερική δυσφορία.
Αν και οι περισσότερες περιπτώσεις «ιατροφοβίας» εμφανίζονται στην παιδική ηλικία, δεν είναι ασυνήθιστο για τους ενήλικες να φοβούνται να επισκεφθούν το γιατρό για τους παρακάτω λόγους:
- Βελόνες, εμβόλια και πόνος είναι άμεσα συνδεδεμένα με τους γιατρούς.
- Η πιθανότητα να ακούσουν «άσχημα νέα» τους τρομοκρατεί τόσο πολύ, που πείθουν τον εαυτό τους ότι δεν διατρέχουν κίνδυνο.
- Ως παιδί, ο πάσχων μπορεί να έχει υποστεί τραυματική εμπειρία με γιατρό τόσο ο ίδιος όσο και κάποιο συγγενικό του πρόσωπο, με αποτέλεσμα να του γεννηθεί η φοβία αυτή.
- Πολλά ιατροφοβικά άτομα έχουν πρόβλημα να ακολουθήσουν την εξουσία καθώς οι γιατροί αποτελούν αυθεντίες όσον αφορά τον ιατρικό τομέα, γεγονός που προκαλεί αντιπάθεια ή φόβο απέναντι τους.
- Οι αλκοολικοί ή οι χρήστες ουσιών φοβούνται τους γιατρούς, επειδή πιστεύουν ότι θα τους αναγκάσουν να αντιμετωπίσουν τα προσωπικά τους προβλήματα.
- Ιατρικές ταινίες, ειδησεογραφικά μηνύματα σχετικά με κακόβουλα χειρουργεία ή ιατρικούς χρηματισμούς μπορούν επίσης να δημιουργήσουν αρνητικές εικόνες που οδηγούν στο φόβο των γιατρών.
Η αντιμετώπιση και η υπέρβαση της «ιατροφοβίας» είναι δύσκολη, καθώς τα περισσότερα άτομα αρνούνται να επισκεφθούν ακόμα και τον ειδικό που μπορεί να τους βοηθήσει στην αντιμετώπιση της.
Ένας ψυχολόγος μπορεί να εκπαιδεύσει τον ασθενή στην διαχείριση του άγχους του με διάφορες τεχνικές όπως αυτή της ελεγχόμενης αναπνοής. Σε πιο σοβαρές περιπτώσεις ένας συνδυασμός φαρμάκων και ψυχοθεραπείας αποδεικνύεται ότι βοηθά σημαντικά.
Από την μεριά του γιατρού, η συζήτηση για την φοβία με τον ασθενή αποτελεί σημαντική βοήθεια. Χρειάζεται να δώσει χρόνο στον ασθενή, να του εξηγήσει ποιο μέρος της εξέτασης του προκαλεί το άγχος και μαζί να συζητήσουν πως θα το διαχειριστούν. Ο γιατρός πρέπει να είναι ευγενικός, επεξηγηματικός πριν και κατά την διάρκεια της εξέτασης, να δείχνει κατανόηση, και να μην βιάζεται, ώστε ο ασθενής να χαλαρώσει για να αντιμετωπίσει τη φοβία του. Έχει παρατηρηθεί ότι μουσική ή τηλεόραση κατά την διάρκεια της εξέτασης συμβάλλουν θετικά.
Είναι σημαντικό, επίσης, ο ασθενής να μην ντρέπεται να συζητήσει με τον γιατρό την φοβία του, να υπενθυμίζει συνεχώς στον εαυτό του ότι ο γιατρός είναι εκεί για να τον βοηθήσει και ότι μπορεί μεν να αυξηθεί το άγχος του προσωρινά, αλλά είναι ζωτικής σημασίας να αναζητήσει ιατρική βοήθεια, αντί να επιδεινώσει την κατάσταση του σε σημείο μη αναστρέψιμο.
Πηγές:
http://www.fearof.net/fear-of-doctors-phobia-iatrophobia/
http://www.anxietycoach.com/fear-of-doctors.html
http://www.webmd.com/anxiety-panic/features/beyond-white-coat-syndrome#2
