Κοινωνικός Κανιβαλισμός

από την κοινωνική λειτουργό του «Θάλπος Αττικής» Ελένη Λάκη

Ο κοινωνικός κανιβαλισμός είναι ένα φαινόμενο το οποίο υπήρχε, υπάρχει και θα υπάρχει μέσα στα πλαίσια μιας κοινωνίας, ενός κοινωνικού συνόλου, το οποίο εναλλάσσεται συνεχώς και το εμπεριέχει τόσες διαφορετικές και μοναδικές προσωπικότητες, πόσο μάλλον όταν στο προσκήνιο της επικαιρότητας κυριαρχεί μια τραγωδία…

Τι είναι όμως ερμηνευτικά αυτό το φαινόμενο;

Οι κοινωνικοί ανθρωπολόγοι έχουν αποδώσει το φαινόμενο αυτό ως μια μεταφορική έννοια η οποία εντάσσεται στην ανθρώπινη συμπεριφορά της υπερίσχυσης ενός ανθρώπου ενάντια σε ένα  μεμονωμένο άτομο ή σε μια ομάδα ατόμων. Χρησιμοποιώντας μέσα, τα οποία πολλές φορές δεν χαρακτηρίζονται ως θεμιτά και ηθικά ή εντάσσονται στο σύνολο του επιτρεπτού. Με κατά κύριο λόγο σχόλια κακεντρεχή και άσχημο φραστικό λεξιλόγιο, διαταράσσοντας με αυτό τον τρόπο την ψυχική υγεία των δεκτών.

Το φαινόμενο αυτό είναι σύνθετο και πολύπλοκο. Αν αναλογιστούμε, συναντάται σε πολλούς τομείς της κοινωνίας και σε αρκετές καταστάσεις. Μπορούμε να το αντιληφθούμε μέσα σε καθημερινά γεγονότα που διαδραματίζονται αλλά και σε μεγάλα συμβάντα, κυρίως όμως στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Μέσα από τα δίκτυα, η  επικοινωνία που παρέχεται στο άτομο για να υπερισχύσει και να επικρατήσει γίνεται με έναν πιο ελεύθερο και εύκολο τρόπο, με έναν τρόπο πιο μαζικό, πολλές φορές μάλιστα πίσω από την δημιουργία ενός ψεύτικου προφίλ. Υπάρχει επομένως η τάση, οι άνθρωποι να βάζουν από μόνοι τους ταμπέλες στους άλλους και να τους διαχωρίζουν σε «καλούς» και σε «κακούς», με τρόπο αυθαίρετο και συνήθως με τρόπο αρκετά σκληρό. Περιμένοντας, για το πότε οι άλλοι θα κάνουν κάποιο λάθος, ώστε να εκμεταλλευτούν την ευκαιρία και τους προσάψουν επιθετικά σχόλια, υβριστικά μηνύματα, χαρακτηρισμούς, ειρωνείες και επίκριση.

Όλοι μπορεί να έχουμε υπάρξει τόσο θύματα όσο και θύτες κοινωνικού κανιβαλισμού, με ένα τρόπο είτε ακούσιο είτε εκούσιο. Οφείλουμε ωστόσο να σκεφτόμαστε κριτικά και ελεύθερα, προσπαθώντας να έχουμε στο νου μας ότι η κατάκριση και η στοχοποίηση κάποιων ατόμων ή ενός ατόμου μόνο αρνητικά συναισθήματα και άξιες μπορεί να προσδώσουν στον χαρακτήρα και τον ψυχισμό του ανθρώπου. Γιατί η κριτική και η ελεύθερη σκέψη αποτελούν προϋπόθεση ώστε το φαινόμενο αυτό να αρχίσει να αναγνωρίζεται και να κατακρίνεται από τη κοινωνία.

Photo by Yan Krukau: https://www.pexels.com/photo/a-woman-covering-her-ears-7640490/