Άρθρα και Έρευνες
Από την Κοινωνική Λειτουργό του «Θάλπος Καλαμάτας», Αρετή Γλέζου
Η Διεθνής Ημέρα της Εξάλειψης του Αναλφαβητισμού καθιερώθηκε με πρωτοβουλία της UNESCO, στις 8Σεπτεμβρίου 1965, στη Σύνοδο της Τεχεράνης. Από το 1966 η ημέρα αυτή τιμάται κάθε χρόνο.
Αναλφάβητος ή αγράμματος, ονομάζεται ο άνθρωπος ο οποίος δε μπορεί να διαβάσει και να γράψει. Στους αναλφάβητους κατατάσσουμε όσους δεν γνωρίζουν ανάγνωση και γραφή, δεν έχουν τις βασικές γνώσεις να κάνουν πράξεις αριθμητικής και όσους έχουν φοιτήσει μέχρι την Τετάρτη τάξη του δημοτικού σχολείου.
Ωστόσο, σύμφωνα με την UNESCO (Γενική Συνδιάσκεψη του 1958) “αναλφάβητο είναι ένα άτομο ανίκανο να διαβάσει, να γράψει και να κατανοήσει ένα απλό και σύντομο κείμενο, για γεγονότα που αφορούν την καθημερινή του ζωή”.
Το 1978, η γενική συνδιάσκεψη της UNESCO, συμπλήρωσε τον ορισμό αυτό υιοθετώντας μια αναθεωρημένη οδηγία, σύμφωνα με την οποία “λειτουργικά αναλφάβητο, είναι κάθε άτομο ανίκανο να ασκήσει όλες τις δραστηριότητες για τις οποίες ο αλφαβητισμός είναι απαραίτητος, προς το συμφέρον της καλής λειτουργίας της ομάδας και της κοινότητας του και το οποίο δε μπορεί να γράψει, να διαβάσει και να μετρήσει με στόχο την προσωπική του ανάπτυξη και την ανάπτυξη της κοινότητας του”.
Ο αναλφαβητισμός αποτελεί μια από τις συνιστώσες της υπό εκπαίδευσης. Η υπό εκπαίδευση δεν ορίζεται μόνο από τη διάρκεια φοίτησης στο σχολείο ή μόνο από την ικανότητα χρήσης του γραπτού λόγου, αλλά και από την έλλειψη ακόμα και της στοιχειώδους επαγγελματικής κατάρτισης.
Οι μορφές αναλφαβητισμού χωρίζονται στις εξής τέσσερεις (4) κατηγορίες (Κούτρας, 2005):
- Οργανικός Αναλφαβητισμός: Στο είδος αυτό του αναλφαβητισμού, τα άτομα έχουν πλήρη στέρηση των στοιχειωδών γνώσεων γραφής, ανάγνωσης, βασικών αριθμητικών πράξεων και κατανόησης απλών μορφών προφορικού λόγου, σε θέματα της καθημερινής ζωής.
- Λειτουργικός Αναλφαβητισμός: Τα άτομα στην κατηγορία αυτή, ενώ έχουν παρακολουθήσει την υποχρεωτική εκπαίδευση, δε μπορούν να κατανοήσουν με επάρκεια τον προφορικό και γραπτό λόγο, να διατυπώσουν με σαφήνεια τη σκέψη τους, να κάνουν αφαιρετικούς συνειρμούς, να αναπτύξουν κριτική σκέψη και να εκμεταλλευτούν ευκαιρίες για τη βελτίωση των γνωστικών τους δεξιοτήτων (ΕΕΚ, UNESCO, 1987).
- Τεχνολογικός ή Ψηφιακός Αναλφαβητισμός: Με την πολύ γρήγορη εξέλιξη της τεχνολογίας, τα άτομα μεγάλης ηλικίας απειλούνται συνέχεια από το είδος αυτό του ψηφιακού αναλφαβητισμού και αυτό γιατί δε μπορούν να χειριστούν ή δεν έχουν πόρους να αγοράσουν ηλεκτρονικές, ψηφιακές ή ηλεκτρικές συσκευές και έτσι να βελτιώσουν τις προσωπικές και επαγγελματικές τους δεξιότητες.
- Αναλφαβητισμός ατόμων που ανήκουν σε ευάλωτες κοινωνικές ομάδες: Είναι εικονικός και δε συνδέεται με τις οριακές γνωστικές τους δυσκολίες, αλλά με την αδυναμία που έχει το εκπαιδευτικό σύστημα να διακρίνει τα προβλήματα των ατόμων αυτών, να τα αποδεχτεί και να τα διαχειριστεί. Οι μετανάστες για παράδειγμα, δε μπορούν να χειριστούν εύκολα την ελληνική γλώσσα και επομένως να καταλάβουν την κουλτούρα της χώρας που τους φιλοξενεί. Επίσης παρατηρείται δυσκολία επικοινωνίας μεταξύ νέων και ενηλίκων, καθώς χρησιμοποιούν διαφορετικούς λεκτικούς κώδικες.
Σε όλο τον κόσμο, 800 εκατομμύρια άνθρωποι δε γνωρίζουν γραφή και ανάγνωση σε μια τουλάχιστον γλώσσα (Πολυχρονόπουλος, 2011).
Κατά τον ΟΗΕ αναλφαβητισμός ονομάζεται η ανικανότητα ανάγνωσης και γραφής ενός απλού κειμένου σε μια έστω γλώσσα.
Στη χώρα μας, η σκέψη ότι παραμονεύει δίπλα μας ο αναλφαβητισμός, θεωρείται ξεπερασμένη. Το ποσοστό των εγγράμματων ενηλίκων φτάνει το 97,7% του πληθυσμού. Σύμφωνα με την UNESCO, στην Ελλάδα ζουν 219,6 χιλιάδες αναλφάβητοι ενήλικες (άνω των 15 ετών), εκ των οποίων οι 151,1 χιλιάδες είναι γυναίκες.
Η Διεθνής Ημέρα κατά του Αναλφαβητισμού αποτελεί την ευκαιρία να επιβεβαιώσουμε τη δέσμευσή μας στο στόχο μας: όλοι οι άνθρωποι να μπορούν να διαβάσουν και να γράψουν. ‘Έτσι, θα ενισχύσουμε την έμφυτη αξιοπρέπεια του ατόμου και θα προωθήσουμε τον παγκόσμιο στόχο της ειρήνης.
Βιβλιογραφία:
Κούτρας Κ., (2005), “Πειστικός Λόγος”, Εκδόσεις Σαββάλας
Πολυχρονόπουλος Διονύσης, (2011),“Αναλφαβητισμός – Στατιστικά”, Εφημερίδα Καθημερινή
Ηλεκτρονικές Πηγές:
unric.org
PHOTO CREDIT: Nikhita S
en.unesco.org
