Ενδοοικογενειακή βία

Από την Ψυχολόγο του «Θάλπος Αττικής» Μαρία Μακριδάκη

Σε αυτό τον κύκλο άρθρων, θα μιλήσουμε για το φαινόμενο της βίας στην σημερινή κοινωνία, ξεκινώντας από την ενδοοικογενειακή βία.

Η ενδοοικογενειακή βία είναι ένα σύνθετο κοινωνικό φαινόμενο. Παρατηρείται σε όλες τις χώρες και σε όλες τις κοινωνικοοικονομικές τάξεις και ηλικίες. Κύρια είδη της ενδοοικογενειακής βίας αποτελούν η βία μεταξύ συζύγων ή συντρόφων, οι επιθέσεις εφήβων προς τους γονείς, η κακοποίηση και εκμετάλλευση ανήλικων ή ηλικιωμένων μελών της οικογένειας. Η πιο συνηθισμένη μορφή ενδοοικογενειακής βίας είναι όμως αυτή που εκδηλώνεται από τον (πρώην ή νυν) σύζυγο ή σύντροφο προς τη σύζυγο ή σύντροφο αντίστοιχα. Δυστυχώς σε τέτοιες καταστάσεις επιβαρύνονται και τα παιδιά ως μάρτυρες της βίας ή ακόμα και ως θύματα.

H ενδοοικογενειακή βία χαρακτηρίζεται συνήθως από φυσική, σεξουαλική και ψυχολογική μορφή ή και από συνδυασμό όλων αυτών (Jewkes, 2002).

Σωματική βία θεωρείται το σπρώξιμο, το χαστούκισμα ή η βαριά σωματική βλάβη, συμπεριλαμβάνοντας καθετί που προξενεί πόνο, τραυματισμό, ακρωτηριασμό κλπ., η κλωτσιά, η ρίψη αντικειμένων, η εγκατάλειψη σε επικίνδυνα μέρη, ακόμα και η απειλή για χρήση βίας (Newton 2001). Στις οικογένειες στις οποίες παρατηρείται σωματική κακοποίηση, υπάρχει επίσης μεγάλο ποσοστό πιθανότητας άσκησης σεξουαλικής βίας (Balci & Ayranci, 2005).

Άλλη μία μορφή βίας είναι η ψυχολογική στην οποία συμπεριλαμβάνονται υποτιμητικές συμπεριφορές, εξευτελισμός, ταπείνωση και σοβαρή ψυχολογική βλάβη (Krantz et al. 2004). Η  ψυχολογική βία περιλαμβάνει την υποτίμηση της νοημοσύνης της γυναίκας καθώς επίσης και την απόρριψη των αξιών τις οποίες αυτή πρεσβεύει. (Flinck et al. 2008). 

Ο φόβος, η ανασφάλεια, η παγίδευση, η συναισθηματική εμπλοκή και η εξάρτηση αποτρέπουν τις γυναίκες από το να φύγουν μακριά από το θύτη. Η βία μέσα στο σπίτι έρχεται σε τρία στάδια που επαναλαμβάνονται διαρκώς. Ας τα δούμε πιο αναλυτικά:

Ο κύκλος της ενδοοικογενειακής βίας έχει τρία στάδια. Η πρώτη φάση έχει επεισόδια ήπιας έντασης, η γυναίκα προσπαθεί με υποτακτική συμπεριφορά να αποτρέψει ένα μεγάλο επεισόδιο δεχόμενη πως ο θυμός του είναι δικαιολογημένος. Αν όμως εκείνος κλιμακώσει τότε πιστεύει ότι ευθύνεται η ίδια γιατί δεν κατάφερε να τον ελέγξει, νιώθοντας ότι αξίζει πολλές φορές αυτή την συμπεριφορά. Αρνούμενη το θυμό της εκλογικεύει τις εκρήξεις του με σκέψεις όπως «είναι έτσι μόνο όταν πίνει», «πιέζεται πολύ στη δουλειά του» κ.α. έτσι οδηγείται στο να πιστεύει ότι δε μπορεί να κάνει κάτι για να αλλάξει τη ζωή της.

Στη δεύτερη φάση έρχονται τα βίαια επεισόδια, με ξυλοδαρμούς και σοβαρές σωματικές βλάβες. Στην τρίτη φάση παρατηρείται υποχώρηση της βίας και επικρατεί ηρεμία. Ο θύτης αντιδρά υπερβολικά, εκφράζοντας μετάνοια συχνά με κλάματα, απολογείται αποδεχόμενος το κατάπτυστο των πράξεων του και υπόσχεται πως δεν θα επαναληφθεί. Πιστεύει παράλληλα πως και η γυναίκα έχει πάρει το μάθημα της και δε θα τον «ξαναφέρει» σε αυτό το σημείο. Αυτή είναι η πιο ύπουλη φάση του κύκλου της βίας γιατί η γυναίκα πείθεται και κατηγορεί τον εαυτό της.

Η διάρκεια των φάσεων αλλάζει κατά καιρούς. Με την πρώτη φάση και τρίτη φάση να διαρκούν λιγότερο και την δεύτερη φάση να αποκτά όλο και μεγαλύτερη συχνότητα.     

Αν αυτός ο κύκλος σάς είναι γνώριμος τότε σπάστε τη σιωπή, δεν είστε μόνη. Ζητήστε βοήθεια και πληροφορίες από την τηλεφωνική γραμμή 15900 (πανελλήνια εμβέλεια, 24ωρη λειτουργία, αστική χρέωση) της γενικής γραμματείας ισότητας (www.isotita.gr).

Στο επόμενο άρθρο θα αναφερθούμε στον Ενδοσχολικό Εκφοβισμό και στη Βία στα Σχολεία.

Βιβλιογραφία:

• Balci, Y. G., & Ayranci, U. (2005). Physical violence against women: Evaluation of women assaulted by spouses. Journal of Clinical Forensic Medicine, 12(5), 258–263.
• Flinck, A., Paavilainen, E., & Astedt-Kurki, P. (2008). Intimate partner violence as experienced by men. Journal of Psychiatric and Mental Health Nursing, 15, 322–327.
• Jewkes, R., (2002). Intimate Partner Violence: Causes and Prevention. Lancet, 359:1423­1429.
• Krantz, G., T. Van Phuong, V. Larsson, N. Thi Bich Thuan & K. C. Ringsberg.  (2004). Intimate Partner Violence: Forms, Consequences and Preparedness to Act as Perceived by Healthcare Staff and District and Community Leaders in a Rural District in Northern Vietnam.  Journal of the Royal Institute of Public Health,119:1048­1055.
• Newton, C. J.  (2001).     Domestic Violence: An Overview.  MA, Learning Specialist and published in the TherapistFinder.net Mental Health Journal.