Καλή Ψυχική υγεία
Από την ψυχολόγο της Μονάδας «Θάλπος Αττικής» Μαρία Μακριδάκη.
Σας έχει τύχει να κάνετε ντους και να χάσετε την αίσθηση του χρόνου; Να πείτε καλά πότε μπήκα για ντους και πότε βγήκα; Εκείνες τις φορές που τρώμε τόσο μηχανικά απορροφημένοι στις σκέψεις μας μη αντιλαμβανόμενοι πότε τέλειωσε το φαγητό;
Πολλές πράξεις και λειτουργίες μας δεν τις κάνουμε συνειδητά αλλά μηχανικά, απομακρυσμένοι από την παρούσα στιγμή, ζούμε, κολυμπάμε μέσα σε σκέψεις σε συναισθήματα που αφορούν το παρελθόν ή το μέλλον. Στεναχωριόμαστε για το παρελθόν, νιώθουμε θλίψη για αυτά που κάναμε ή δεν κάναμε και αγχωνόμαστε για τις δυνητικές δυσκολίες του μέλλοντος. Κάποιες φορές είναι τόσο έντονες οι σκέψεις και τα συναισθήματα για τις παρελθούσες ή μελλοντικές δυσκολίες που πρακτικά το σώμα μας και το μυαλό μας ζει αενάως στο παρελθόν ή στο μέλλον εγκλωβισμένο μέσα σε αυτές τις δυσκολίες. Ζούμε αυτό που σκεφτόμαστε και δε ζούμε το τώρα.
Δεν υπάρχει όμως κάτι άλλο που να βιώνουμε άμεσα, πέρα από την παρούσα στιγμή. Το παρελθόν και το μέλλον είναι σκέψεις, πλάνα, μνήμες. Φυσικά η ικανότητα μας να αναλογιζόμαστε το παρελθόν και να σχεδιάζουμε το μέλλον είναι χρησιμότατη για το ανθρώπινο είδος τις περισσότερες φορές. Δεν υπάρχει λόγος να εξαλείψουμε τις σκέψεις για το παρελθόν ή το μέλλον αλλά καλό θα ήταν να είμαστε πιο ευέλικτοι, δηλαδή να μένουμε στο τώρα όταν η προσήλωση στην παρούσα στιγμή είναι λειτουργική, να σκεφτόμαστε το μέλλον όταν σχεδιάζουμε, και το παρελθόν όταν οι αναμνήσεις είναι βοηθητικές. Στο παρόν σου όμως είναι οι ευκαιρίες που σου παρέχει το περιβάλλον. Η ενσυνειδητότητα είναι λοιπόν εκείνη η ανθρώπινη δεξιότητα που μας βοηθάει στο να είμαστε πλήρως εστιασμένοι στον παρούσα στιγμή, στο χώρο του τώρα και που μπορεί να καλλιεργηθεί μέσα από την πρακτική.
Η ιστορία της ενσυνειδητότητας έχει βαθιές ρίζες στις ανατολικές θρησκευτικές πρακτικές. Από τον Ινδουισμό, τον Βουδισμό και την γιόγκα και πιο πρόσφατα τον μη θρησκευτικό διαλογισμό στη δύση, οι άνθρωποι ασκούν την ενσυνειδητότητα για χιλιάδες χρόνια είτε μόνοι τους είτε ως μέρος μιας μεγαλύτερης παράδοσης. Το γεγονός ότι έχει αγκαλιαστεί για τόσο καιρό από τόσους πολλούς σε ανατολή και δύση δεικνύει την καθολικότητα των διδασκαλιών της. Και ποιες είναι αυτές;
Δεν είμαστε μόνο οι σκέψεις μας και τα συναισθήματα μας. Δεν είμαστε τα λάθη μας και οι επιλογές μας. Σκεφτείτε τον εαυτό σας σαν μια σκακιέρα, πάνω της έχουν παιχτεί και θα παιχτούν χιλιάδες παιχνίδια, διάφορα πιόνια κάνουν διάφορες κινήσεις, όμως η σκακιέρα δεν αλλάζει, παραμένει εκεί σταθερή, ανεξάρτητα από την έκβαση των παιχνιδιών που παίζονται πάνω της.
Φέρετε στο μυαλό σας ένα βουνό, ριζομένο βαθιά για εκατομμύρια χρόνια, στέκεται ψηλό και υπερήφανο, την άνοιξη έχει βλάστηση, το χειμώνα χιόνια, τα δάση του έχουν καεί πολλές φορές αυτό όμως είναι εκεί πάντα, ότι αλλαγές και αν γίνουν πάνω του.
Η έννοια του εαυτού είναι σαν και αυτό το βουνό ή την σκακιέρα, είναι η αρένα στην οποία λαμβάνουν χώρα οι ανθρώπινες εμπειρίες, τα συναισθήματα, οι σκέψεις, οι αισθήσεις, οι μνήμες αλλά ο εαυτός είναι αναλλοίωτος και ασφαλής.
Βιβλιογραφία
Luoma, J.B., Hayes, S.C. , Walser, R.D. (2007). Learning ACT: An Acceptance and Commitment Therapy Skills-Training Manual for Therapists. New Harbinger Publications, Inc.
https://www.mindfulness360.net/single-post/2016/11/01/what-is-mindfulness
Photo credits: Photo by Christopher Burns on Unsplash
