Αδερφικές σχέσεις, κατανόηση & διαχείριση

από την ψυχολόγο του Κέντρου Ημέρας Παιδιών και Εφήβων, Παπαελευθερίου Ευγενία

Οι σχέσεις μεταξύ των αδερφών είναι ένα από τα πιο σημαντικά ζητήματα, που καλούνται να διαχειριστούν οι γονείς μέσα σε μία οικογένεια. Aν και συχνά, οι διαφορετικοί χαρακτήρες και ιδιοσυγκρασίες δεν ευνοούν την διατήρηση και καλλιέργεια της σχέσης σε επίπεδο εκτός του συγγενικού, ο ρόλος των γονέων είναι αναμφίβολα πολύ σημαντικός ως προς την τροπή που παίρνουν οι αδερφικές σχέσεις, στις μικρές τουλάχιστον ηλικίες. Ανάλογα με τις δικές τους προσωπικές εμπειρίες, την ωριμότητα, τις συνθήκες διαβίωσης και τις δεξιότητες επικοινωνίας, ο τρόπος διαχείρισης των αδερφών διαφέρει από οικογένεια σε οικογένεια.

Oι γονείς δεν καλούνται να φέρονται το ίδιο, αλλά να φέρονται ισότιμα στα παιδιά της οικογένειας, καθότι η συχνότητα των συγκρούσεων ανάμεσα στα παιδιά έχει συνδεθεί με την «προτίμηση» που δείχνει η μητέρα κατά την διάρκεια της σύγκρουσης. Θα πρέπει ως γονείς, να έχουμε κατά νου ότι τα παιδιά όσο μικρά κι αν είναι στην ηλικία και ανεξαρτήτως του νοητικού δυναμικού, μπορούν να διαισθανθούν την δίκαιη ή άδικη μεταχείριση.

Οι διαφορές και οι τσακωμοί μεταξύ των αδερφών είναι ένα φαινόμενο φυσιολογικό και άκρως αναμενόμενο σε μία οικογένεια, όπου υπάρχουν περισσότερα του ενός παιδιά. Αυτό όμως που χαρακτηρίζει και  διαμορφώνει τη σχέση των αδερφών, δεν  είναι  το  εάν  τσακώνονται,  αλλά το πώς τσακώνονται και τι συναισθήματα μένουν μετά. Η  παιδαγωγική  πρακτική & έρευνα  έχει δείξει,  ότι  στις περιπτώσεις   αδερφών που οι γονείς εφαρμόζουν «εποικοδομητικές» τακτικές  επίλυσης  συγκρούσεων, οι  διαμάχες τείνουν να μειώνονται   αισθητά  με την πάροδο  της ηλικίας, ενώ η καλή  σχέση, τα θετικά συναισθήματα  και  η ουσιαστική επικοινωνία παραμένουν. Αυτές οι τακτικές αναφέρονται στην επιχειρηματολογία, τον συμβιβασμό, τη διάθεση συνεργασίας και τη συγγνώμη. Στην πράξη η εφαρμογή εποικοδομητικών τακτικών  συναντάται  σε μεγαλύτερες  ηλικίες, ενώ στα  παιδιά 2-8 ετών τείνει να επικρατεί το δίκιο  του μεγαλύτερου και πιο ισχυρού σε  σωματική δύναμη, ενώ σχεδόν πάντοτε χρειάζεται η μεσολάβηση του γονέα.

Παρόλο που οι εντάσεις μεταξύ των αδερφών συχνά ταλαιπωρούν και δοκιμάζουν τις αντοχές των γονέων, θα πρέπει να τις κατανοούν και να τις  αντιμετωπίζουν στα πλαίσια της μάθησης τρόπων συμπεριφοράς  και καλλιέργειας κοινωνικών δεξιοτήτων, που θα είναι χρήσιμες για  την  αποτελεσματική  διαχείριση των διαπροσωπικών σχέσεων.

Μερικές από τις αιτίες που πυροδοτούν διενέξεις μεταξύ των αδερφών είναι οι εξής:

• Στις μικρές ηλικίες τα αδέρφια περνούν πολύ χρόνο μεταξύ τους και καλούνται να μοιραστούν αρκετά πράγματα.
• Οι εντάσεις που εμφανίζονται συχνά οφείλονται και στην καθημερινή πολύωρη τριβή, αποτελούν όμως και αναπτυξιακό στάδιο στα πλαίσια  διαμόρφωσης  συμπεριφοράς αυτονόμησης,  ανεξαρτητοποίησης  και διαφοροποίησης το ένα από το άλλο.
• Όταν είναι η ώρα της ημέρας που υπάρχει κούραση, βαρεμάρα ή πείνα.
• Όταν αισθάνονται αδικημένα από κάποιον γονιό, π.χ. νιώθουν ότι η φροντίδα, η αγάπη & η προσοχή των γονιών δεν είναι δίκαια μοιρασμένα
• Όταν σκοπός τους είναι να τραβήξουν την προσοχή του γονιού ή του άλλου παιδιού, αλλά δεν ξέρουν με ποιον τρόπο.
• Όταν η οικογένεια διέρχεται κρίση και οι γονείς έχουν μεταξύ τους πολλές εντάσεις και καβγάδες.

Ολοκληρώνουμε το σύντομο αυτό άρθρο, με την εξής συμβουλή:

Οι γονείς μπορούν να προσπαθήσουν να είναι δίκαιοι ανάμεσα στα παιδιά και να τα αγαπούν το ίδιο. Να ενθαρρύνουν τον διάλογο μέσα στην οικογένεια, παρέχοντάς στα παιδιά πολύτιμο πρότυπο επικοινωνίας και επίλυσης διαφωνιών καθώς και να υπάρχει ελευθερία στην διατύπωση της άποψής τους, των επιθυμιών και των συναισθημάτων τους. Επίσης , να υπάρχει η διευκόλυνση για την εκμάθηση στρατηγικών επίλυσης προβλημάτων με την παράθεση πιθανών λύσεων και την επιλογή της πιο εφαρμόσιμης και δίκαιης και τέλος, η συστηματική επιβράβευση της προ- κοινωνικής συμπεριφοράς των παιδιών, όπως π.χ.  όταν παίζουν μαζί αρμονικά, όταν συνεργάζονται για κάτι ή όταν καταφέρνουν και τα βρίσκουν μονά τους («πόσο χαίρομαι  που παίζεται  παρέα» « μπράβο σας»)

 

Βιβλιογραφικές πηγές

• Πλάθοντας Ευτυχισμένα Παιδιά ( 2016) , Ι. Μαρτίδης, Εκδόσεις ΑΡΜΟΣ.
• Αδέρφια, Όχι Αντίπαλοι ( 2018), Α. Φέιμπερ, Ι. Μάζλις, Εκδόσεις ΠΑΤΑΚΗ.
•  Τα 10 σκαλοπάτια προς την καλύτερη συμπεριφορά, (2016), Συλλογικό Έργο, Εκδόσεις ΓΛΑΥΚΗ.
•  Γονείς & Παιδιά: Yπευθυνότητα, Κατανόηση, Αγάπη ( 2020), Ε. Λαζαράτου, Εκδόσεις ΠΑΡΙΣΙΑΝΟΥ.

 

Photo by https://www.dpam.gr/

 

Το Κέντρο Ημέρας Παιδιών & Εφήβων υλοποιείται στο πλαίσιο του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας Ελλάδα 2.0 με τη χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης – NextGenerationEU.