Συναισθηματική Νοημοσύνη

από την ψυχολόγο του Κλιμακίου «Θάλπος Ιστιαίας» Μυρτώ Τσόμπο

Αναγνωρίζετε και κατανοείτε τα συναισθήματά σας καθώς και τα συναισθήματα των άλλων; Μπορείτε να τα εκφράσετε και να τα διαχειριστείτε επαρκώς προκειμένου να μην σας επιβαρύνουν παρατεταμένα και αρνητικά; Μπορείτε να ενισχύετε τον εαυτό σας θετικά και να καλλιεργήσετε τη ψυχική σας ανθεκτικότητα ;

Τα παραπάνω αποτελούν κάποια ερωτήματα που αν απαντηθούν θετικά συνιστούν δεξιότητες της «συναισθηματικής νοημοσύνης». Συναισθηματική νοημοσύνη ή αλλιώς συναισθηματικό πηλίκο είναι η ικανότητα των ανθρώπων να αναγνωρίζουν τα δικά τους καθώς και τα συναισθήματα των άλλων και να τα ονομάζουν κατάλληλα.

 Τα άτομα με συναισθηματική νοημοσύνη δύνανται να χρησιμοποιούν την συναισθηματική πληροφορία ως οδηγό σκέψης και συμπεριφοράς με αποτέλεσμα να επιτυγχάνουν και να εξελίσσονται στη ζωή τους.

Στο βιβλίο του «συναισθηματική νοημοσύνη» ο ψυχολόγος Daniel Goleman όρισε την ΣΝ ως την ικανότητα που έχει κάποιος να διαχειρίζεται τον εαυτό του και τις σχέσεις του με τους άλλους επιτυγχάνοντας μια αποτελεσματική ομαδική εργασία. Οι  συναισθηματικά ικανοί άνθρωποι διατηρούν μια αισιόδοξη στάση απέναντι στη ζωή και έχουν την ικανότητα να ξεπερνούν τα εμπόδια που ανακύπτουν.

Μελέτες των τελευταίων ετών έχουν δείξει ότι ο δείκτης νοημοσύνης ή αλλιώς IQ συμβάλλει σε πολύ μικρότερο ποσοστό στην επιτυχία ενός ατόμου εν αντιθέσει με τη συναισθηματική νοημοσύνη που σε μεγάλο βαθμό επηρεάζει την εσωτερική και εξωτερική ισορροπία. Η ικανότητα της αυτορρύθμισης και αυτοδιαχείρισης είναι ιδιαίτερα σημαντική για τον έλεγχο των αντιδράσεων μας απέναντι στα συναισθήματα.  Για παράδειγμα η συναισθηματική νοημοσύνη στο συναίσθημα του θυμού και του φόβου δεν συνεπάγεται μη βίωμα του συναισθήματος ή απουσία αυτού. Αντιθέτως συνεπάγεται διαχείριση και κατανόηση της ύπαρξης τους. Ακόμη, η ανεύρεση των παραγόντων πυροδότησης και ο προσδιορισμός των αιτιών καθώς και της απόκρισης μας στα συναισθήματα με έναν λογικό τρόπο ώστε να μην μας κατακλύζουν εμπεριέχονται στις ικανότητες της ΣΝ. Οι ικανότητες αυτές καλύπτουν τομείς όπως αυτοεπίγνωση, διαχείριση συναισθημάτων, κινητοποίηση και συναισθηματική αυτορρύθμιση, ενσυναίσθηση και ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων.

Η ΣΝ φαίνεται να επηρεάζει διάφορους τομείς στη ζωή ενός ατόμου όπως την εργασία, την υγεία σωματική και ψυχική καθώς και τις διαπροσωπικές σχέσεις. Αποτελεί ένα πολύτιμο εργαλείο ακόμα και για επιχειρήσεις στη διαδικασία πρόσληψης εργατικού δυναμικού καθώς έχει παρατηρηθεί πως άτομα με υψηλή συναισθηματική νοημοσύνη έχουν καλύτερη αυτοαποτελεσματικότητα και εξέλιξη σε έναν χώρο εργασίας επιφέροντας και καλύτερα αποτελέσματα σε συνολική ομαδική εργασία. Άτομα με υψηλή συναισθηματική νοημοσύνη έχουν καλύτερες δεξιότητες, δρουν αποτελεσματικά σε μια ομάδα, διαχειρίζονται το στρες και αντιμετωπίζουν τις αλλαγές πιο προσαρμοστικά έχοντας τη πεποίθηση ότι μπορούν να τα καταφέρουν.

Οι έρευνες των τελευταίων ετών αναδεικνύουν την σημαντικότητα των συναισθημάτων στη ζωή μας πλέον, κατατάσσοντας τη συναισθηματική νοημοσύνη και κατ’ επέκταση τις ικανότητες διαχείρισης συναισθημάτων ψηλά, για τις επιτυχίες και τα επιτεύγματα που θα κατακτήσει ένας άνθρωπος στη ζωή του.

Ένα αισιόδοξο και σημαντικό στοιχείο αναφορικά με τη συναισθηματική νοημοσύνη είναι ότι δεν είναι απόλυτη και αμετάβλητη αλλά καλλιεργείται και αναπτύσσεται. Έτσι ο καθένας από εμάς δύναται να εξελίξει την ΣΝ του δουλεύοντας καθημερινά με τον εαυτό του προς αυτή τη κατεύθυνση. Κάποια βήματα που μπορούν να γίνουν αφορούν:

• Στην τακτική ή και καθημερινή ενδοσκόπηση που χρειάζεται να κάνουμε προκειμένου να κατανοήσουμε καλύτερα τον εαυτό μας και τις συμπεριφορές μας. Αυτό μπορεί να γίνει με μια διερεύνηση και επεξεργασία των συναισθημάτων μας, των σκέψεων μας και τη κατανόηση του πως αυτά επηρεάζουν τη συμπεριφορά μας.
• Στη κατανόηση των συναισθημάτων των άλλων. Η ενσυναίσθηση, δηλαδή η ικανότητα να αισθανόμαστε τα συναισθήματα των άλλων σαν να είναι δικά μας και έτσι να μπορούμε να κατανοούμε την συμπεριφορά τους είναι σημαντικός δείκτης συναισθηματικής ευφυΐας και ωριμότητας και δημιουργεί υγιείς συναισθηματικούς δεσμούς.
• Στη διαχείριση συναισθημάτων. Τα συναισθήματα αφορούν κυρίως σε ψυχοφυσιολογικές εκφράσεις και βιολογικές παρορμητικές αντιδράσεις στις οποίες έχουμε λίγο ή καθόλου έλεγχο. Η ικανότητα αντίληψης, ελέγχου και αξιολόγησης των συναισθημάτων είναι αυτή που συνθέτει τη συναισθηματική νοημοσύνη. Η διαχείριση των συναισθημάτων είναι ιδιαίτερα σημαντική όταν βιώνουμε αρνητικά συναισθήματα τα οποία μπορεί να επηρεάσουν αρνητικά τη συμπεριφορά μας με αρνητικές επιπτώσεις είτε προς τον εαυτό μας είτε προς τους άλλους.
• Στην αναζήτηση κινήτρων για εξέλιξη. Οι στόχοι που θέτουμε σε συνδυασμό με την αποδοχή εαυτού και την πίστη στην αυταποτελεσματικότητα αποτελούν τα εχέγγυα για την επίτευξη των στόχων μας. Έτσι αναλαμβάνουμε δέσμευση ως προς τη διαδικασία επίτευξης, γινόμαστε πιο αποφασιστικοί και επιλύουμε τις δυσκολίες που μπορεί προκύψουν.

Συμπερασματικά, η συναισθηματική νοημοσύνη αποτελεί έναν δυνατό συνδυασμό δεξιοτήτων που ευνοούν την ψυχική μας ευημερία,  διευκολύνουν τις κοινωνικές μας συνδιαλλαγές και πολλές φορές καθορίζουν την επαγγελματική μας επιτυχία και εξέλιξη.

Βιβλιογραφία:

Goleman D., (2011). Συναισθηματική Νοημοσύνη. μτφ. Παπασταύρου Α., επιμ. Νέστορος .Ι., Ξενάκη Χ. Εκδόσεις: Πεδίο

Photo by Pixabay: https://www.pexels.com/photo/board-chalk-chalkboard-conceptual-220053/